NB:
MARKING SCHEME
SECONDARY SCHOOL EXAMINATION, 2020-21 SUBJECT- RAI LANGUAGE
Rai (Code-131)
1. Instructions for drawing up the MS should be followed carefully.
2. If general instructions have to be given, do so, at the beginning of the page itself.
3. Some subjects will require specific directions for particular type of questions. Give these at the beginning of the concerned question. Do not omit indication of value points, times required for any of the questions, even though it may seem obvious.
Page No.
01 to 16
Q. NO. Expected Answer / value Points Distribution
of Marks
Rbf-a yumlhbr-dbgro Dbgro
ofzebD
sbnzebkl sbn nLibhbr
ofzebD
dbgro-1 tTyuol sbnzDbhbr Rbfzab dbhusbf ha sbnzebkl sbnzhbr elozsua euibal qbrnzDu ;-
oldlezmlqb fbnbr eueb hdle slkbal wbrozpbhbr jqzqrab wromlhbr qrfqb tklvazp jbeob dle wbgbfb / dbqb sbf ebooboznbf jlybfb , wbe abnqb hapbp dbrazwl wlnzebdbpzeb qbrkbfb / dbdup wleb euibfb / jlybhbr jlybfb euibtlqb sbf ebr tunkuib dbrawlqb auozmuaib wlebtbazybfb / vrib, nrogbeml nbDeb nufgbfb /guauwuawua dbdupqb hatgbDhbr gbfeu huo hroybfb /
ero olyba guwbe ebpzqf tlqb, obnwu orofb ebr gbfeu hroybfgb jlybfb /ebr tunkuib dbrawlqb hmlp huofb db qbkbfb / muazwbr wbe, alklklib dbftlqb sbf qbpzeb kolohbr wlgb /euybawb nbfybfgb dbpybfb, dbdup nbroybfb /ebr jbeobhbr abrfqb hbrwl elosbemlhb pbeb dbpzeb mybfhbr ybfb /dbrgbrhbr abrfqb hbrwl –hbrwlhbr elosbeml elpzeb nufgb /ebr tunkuib dbrawlqbfab wbroeb tbozolsbf jqzqr do wbe ybf/ dbrawl tTybhu crp sbf hapbp clib ybhbf, auozmuaibqb ebr clib dbylgbpzol wlnzeb dbpzeb , ol elogb jbeobhbr abrf cuoybf / jqzqr jropbkl jlybmlybhbr qrfqb mbrenlofb ebr tunkuib dbrawl wrobal tbrfzau areqb pbwb / tbo ebr jbeob tbrfzau
5x1=5
are-are wlybfgb jleb nufgb / dbpybfbtlqb ebrgb hmlp tTybpzol ha nbf dbranb eob dbrgbrhbr hjuqb jlybfbhbr hdb , tbo ebr dbranb clpzfbal dbrabr oro mrnzgb dbpzfb ol elogb abrwbfb, ebrqbfab jbeob tbwr – tbwr jleb nufgb , ero dbrabr clpzeb ebokqb / ebrqbfab qrfqbfabfb nbkb, abrnb....! haqu hribolo ob, dbpzol pdbpybfhbr ? hazol dbpzmlor ol wbrib , dbranbhb ebr hrobal ebotfnbf mbrenlo jleb nufgb /
tTyuol nLibhbr mloa huozgb hpzglo of ouglohbr glozmbrf nbhu ;
(1) jqzqr aeb euybfb; –
(c) jbezob
01
(ii) tbrfau are-are jlybfb-
(c) tklvazp
01
(iii) dbaup jbezob jlybfb trRb dbfbr DbrazDu-
(b) hLaznbf eLob
01
(iv) auozmuazibqb gbf jlybfgb ql elDzDufbrhbr ybfb-
(b) abOglquel
01
(v) ebr jbezobhbr of-
(c) tklvazp
01
ebfzwbr
Sbnzebkl sbnzhbr elozsua oro qbrnzDu;-
hawro gljrebhb dbrawl qbfab jqzqr prndboml duybal wbgb jbob olebf/ ebfabrwro ebr Drndboml oetaouqb Grybal hsb- dbhbr Drndboml ouwbraol dbfu, hfab dbawl qbfab maolfb wbjbozfb yfb/ dboal dbrabr gUml wbegl dbrawl tTybol dbkb olebf/
ebr wro wrowrpwbr obe sbgb wlgbolebf/ dbawl qbfab gUml duybal gljrebhbr ebeb hdle wbgb jbob/ hduoml obozpbal gljrebhb Drodboml dbfeb tlqb wrowrpwbr obe taouhb Drndboml sbribal hmlwbr wlgbhbr ybhbfb olebf/ ebr pbrazpbal gljrebhb elobfb, hby gljrhb Drndboml ouwbrazol
ebodbfb, hbralhb oleobmlhb Drndboml dgb nib oltr/ dbroal dbrabr jIr mknznb abkbal hsb nbpzpu of Ibpzpu olebf/
hbhl pbkl jIr ougbribe euybfgb pbhbr ebeb qbfab nbpzml of Ibpzml clpzeb tlqb gbjrhb sbf jIr abrfpua euibal
hdle slkb olebf/
hsbhb hmbr yfml eboabfbhbr elobal gljreb jqzqr
mknznb abkbhbr ybhbfb olebf/ hbralyb hsb dle slkbal wbroeb tlqb dbrgbhb qlpzsbf eboeloeb olebf/ ebrwro ib ibf pbkl gljr dleqb ebozjbo / dbdup pbkl sbf ebojbo olebf/ olwro ib ibf pbkl sbf wbjbo tr elobal dbrgbrhbr olenbf sf
mbebyuml yufguqbrmlal tbfnbf maol dbrawl tTybpol dbkb olebf/
ebr wro sbf wrowrpwbr gleybrf-gleybrf( gTibeGr...
gTibeGr..) ib pbeb tlqb gljr ebebhb hmlpzwbr gUml duybal hdle wbgb jbob olebf /
tTyuol nLibhbr Rbfzab mloa hugb dbhuhbr ybfzeb euiboue ;- (i) dbrazwl qbfzab Drnzdbozml duybal wbgbfb ;
(b) gljreb
01
(ii) obeztazeuRb Grybal wbrib;
(a) ebebhb
01
(iii) dbrazwl Rbfzab Rlguhbr duo duozybfb;
(b) gLf
01
(iv) Drnzdbozml obezhb sbribal huozob wlgbtrRb IbDzDu;
(b)ebebhb
01
(v) glezybrf-glezybrf ib DbtrRb dle wbgb;
©© gljreb
01
2. tTyuol nLibhbr sbnzebkl sbn dbhusbf ha elozsuazoro qbrnzpu;
hazpbp glfzibfzhbr ha prozqb haznbf suyuaunznb yufzeb euibfb / ebr glfzibfzhbr tbf jRzRr pbybel of dbmunzel ybfb /
5x1=5
hazwro ebr suyuaunznb eLob ebr glfzibf tbfhbr tbfzdlezqb dbkbal tbf gupzqb yfzeb nufgb- tbfzmTybr ! hfabhb hbyl pbkl hf tfznbra jRzRr suyuaun tfzybhbfzfb / tbo hfzabsbf dbob ibabrfb jRzRr dbjbel wlgbal tfeb gufbfb !! tbfzhb yfb- :ou ! dbobsbf hfzab ibabr dbjbel eob wleb pkLhbr / ero dbobhb dbylguhbr dbjbhbr gbab gm ? hfabhbob hazDbDhuozRb dbjb nLeb kfb, ero jRzRr nLeb kLfb / dbhu dbjb nLeb ?: ebr eLobhb qlsbf ebozelDzgbfb wbrib- tbfzmTybr ! hfzab tbf wleb gLfbfb /: tbfzhb hlybfzgb wbrib-:hbr glfzibfhbr tbf ob hfzab ! dbob tbf wleb gLibwbr hfab hbe dlezqb dbDzebal yufzeb qbrkb / euhlgb eue / hfzab ob kLfb / ero dbobhb hbr glfzibfhbr tbfzgbe abmlhbr nbfzduo duozeb pLkL ?: ebr eobhb wbrib-ebhbf tbfzmzybr! Euylgb eueb hfzab hkLoLf ! hfzabhb Rrezabsbf euylgb nbfzduo duozeb elobfzhbr ebDzoLfb /
tbfzhb wbrib- euylgbwbr dbob ebfzabrwro ibybfqb hfab guDzRb dunzgl Djbo ! dbauD wrDzwbr hbe abrfzqb ouwbrazol elDzDu, dbhlguhbr dbjb dbob hfab qbfzab DbDzgl elmlof ybhbf , hfzab wbriboue /
tTyuol nLibhbr Rbfzab mloa hugb dbhuhbr ybfzeb euiboue ;-
(i) hazDbD glfzibfqb gbf ybfzybfb ? (a) suyuaun
01
(ii) dbjbel wleb gbhbf guibfb ? (b) suyuaun
01
(iii) tbfhbr dlezRb gbf dbkb ? (c) suyuaun
01
(iv) tbfzgbeabml duozeb pk ? gbfzhb wbrib ? (d) tbf
01
(v) ebfzabrwro dbob hfzab Dunzgl jbob, gbfzhb wbrib ? 01
© tbfzhb
ebfzwbr
elosbnhbr elozsuaol qbrnzpu;-
trodbecu tbyetby kbibhbr eobml eybhbf / ebrml Jbkbhbr hbozmbr yf gbibylfgb, klque –nbfque xbngf, of ofoumbml oboql eybhbf / qgrr, qlibwl, wbrgbrk, obeguf obozql ofoumbml hb – hbozmbr kbibmlhb jqzqr slybwbraol of JbaJbakbfol eueb eeu / ebrylgbalyb hbr trodbehbr Jbkb mbrfwbr hbkbfhbr eobml kbqb alkbibml juqb epbo, of
dbrabrmlhbr sbf hmbr ofoumb eybhbf / ebr ofoumb gbarib, jqzqr slybwbrazol of JbaJbakbrfol eueb eeu / alkbib kbhl kbibmlhb mybfgb cbfbhbr hbr ofoumb gbarib, ebrabrmlhbr abyq jqzqr ermbrehbr ofoumb / hbr ofoumb hapbp jqzqr hbkbfhbr of ha ibkfhbr qbpzeu duybhbr ofoumb / hbr ofoumb alkbp kbhl kbibhbr ybawbr olsbf olgbemlhbr eobmlhb sbf hbr ofoumb jqzqr gbrGbrazol tibp eueb eeu / gbarib ofoumb alkbp kbhl eobmlhb ha qbfab tibqu eueb eeu / juglqu jlxleb tljwbhbr wbvrn qbfab krab wropbkl dbroal tibglqu dbozqlkl tljwbhbr wbvre qbfab hrab ebozqr vbrrab
wromlpbkl eueb eeu / jlxleb tljwbqb euebhbr gbarib, qbrf ibfb of dbozqlkl tljwbqb euebhbr gbarib qbrfqbib, yflo / tibprpfb fbnbrml klybrfeb ebfhbr fbnbrml /hbralyb alkbibml klybrfeb agbre of klybrfeb fbnbr abeuml wbral yflo of glozplo /
hbkbf- hbkbfqb ob alkbib eobmlhb gbarib fbnbr, ofoumb, hb- hbozmbr proqbfb eueb eeuibfb / ero hbhlelp obwbr Jbkb alkbibml ha dbeqb puibal Jbkbfb epbrfbal jqzqr
JbaJbakbrfol gbarib ofoumb eueb enufgbhbr eybhbf /hbrgb kbibmlqb ha dbewbhbr elosbrf nbrybhbr glosuf pbraplo / ebr qbrfibfb – jlxleb tljwbhbr wbvre wbnznb qbfab nufgbal krgl wro , vbrrabwroml pbkl alkbibmlhb qbrf ibfb gbarib eueb eeu / qbrf Gbozwbhbr ybajbwbmuf qbrfabnqb ibazeb wltlqb hbrgb qbrfan Gbozwbhbr ofoumb ebozqr qbrf ibfb gbarib sbf eyf /
tTyuol nLibhbr Rbfzab mloa hugb dbhuhbr ybfzeb euiboue ;-
(i) Qqbrfzibf gbarib hbrazmb qrezabwro pbkl euylo ? (a) krabwro
01
(ii) dbozqlkl tlnzwbqb eueb gbarwb ql yflo ? (a) qbrfzqbib
01
(iii) gbaribqb qlhbr fbnbr wl ? (c)klybrfzelhbr
01
(iv) alkbibmlhb gbarib dbhlgbal eueb eeu ? (b)glwzwl euebal
01
(v) alkbibmlhbr ofzoumb ;
©© gbarib
01
dbgro ofzebD
gbgroyf nLibhbr
ofzebD (16) 3. dbgro ofzebD 3 hbr fbab dbgrozml nibhbr ybf / hbr qbfzab
dbhusf wuab dbgrozmlhbr wbyf sbnzDu ;-
4x1=4
(i) aew jRzRr gbibel ybfb / ma dbfzeugbhbr ybf;- (b)ofzGbozwb ma
01
(ii) “dbrgbhb ebeboro yfzsbe hhrob yufzgufbr- yfzwbqb euybabn ma ybf ;-
©© ©hhrob yufzgufbr
01
(iii) dlezhbr qrfqb wlDzDbhbr gfzDbf Drybdbkb / yfwbqb ma ybf ;-
© ©ofzabn ma
01
(iv) yfzwb...erpzeb wl /;- ©©yfzglib
01
(v) hfzab wbrDzybfzgb dle Dbfzwbf /- ma qb dbhu ma dbrDzDu;- (b)euybfzabn
01
4. dbgro ofzebD 4 hbr fbab dbgrozml nibhbr ybf / hbr qbfzab dbhusf tLibDrD dbgrozmlhbr wbyf sbnzDu ;-
4x1=4
(i) hrwbrazsb jbobal ebebrezib erpzybf /- yfwb yfzsbehbr eazdbf qbfzab ybf ;-
©©abezgloib yfwb
01
(ii) :guezoleb dle dbkb / dbrgbhb heb db /;\: abezglozib yfzwb wl ;- (a) gueoleb dle dbkbal heb db
01
(iii) tTyuolnibhbrqb tbrwbib yfzwb ybf ; (d)dbrgbhb mb mbal hlezgb dbkb
01
(iv) tTyuol nibhbrqb abezglozib yfzwb ybf ;-
(b)dbrabr ylozwb qbfzab sbnzwbyba dlku jbDzDu
01
(v) tbrwbib yfwbhbr abezglozib yfzwbqb ebfzwbr abezglohbr oueba yfzwbqb Gbozeb yfzybf ;-
(d)yfzwb ermy
01
5. dbgro ofzebD 5 hbr fbab dbgrozml nibhbr ybf / hbr qbfzab dbhusf wuab dbgrozmlhbr wbyf sbnzDu ;-
4x1=4
(i) tTyuol nLibhbr yfzglibml qbfzab dbhusf ha ofzabnhbr glozsbrfz nbhu ;-
© ©dbozou
01
(ii) ofzGbozwbRb glozmbrf nbhu;- (b) dbrabr ebfzabrwro jbo
01
(iii) ofGbozwbhbr dbhu gbe mrnzabnbf ybf, ebrqb glozmbrf nbhu;-
© ©hfzab sbnzwbyba qbrnzfbfb
01
(iv) yYfglibhbr gbezml RrezabDrD wl / tTyuol nibhbr ofzebDzmlRb hazhbr glozmbrf nbhu;-
(a) gueabDrD
01
(v) tTyuol nibhbr ofzebDzml Rbfzab dbhu euybfzabn yfzglib ybhbf glozmbrf nbhu;-
01
© ©taztaztazib
6. tTyuol nLibhbr dbgrozmlhbr hsf wbyf sbnzDu;- 4x1=4 (i) tTyuol nLibhbr yfzglibml dbhu yfzwb ybf ebrRb glozmbrf
nbhu ;-
(b)dbrabrob Gugbazol gLibdbkb
01
(ii) tTyuolnLibhbr wuab ofzebDzml Rbfzab hmsf juprnRb glosbrf nbhu;-
© ©dbrabrmlhb hmbml
01
(iii) tTyuolnLibhbr wuab ofzebDzml Rbfzab hazDb hmsf qrfzdrn srozDu;-
(a) dlezRb
01
(iv) yfzwb juguqueu qb glozmbrf nbhu;-
© ©dbrmlhb mrib
01
(v) yfzwb ebyfzqueu qb glozmbrf nbhu;- ©©hfzab ebfzabrwro dbDzfb
01
Dbgro ofzebD
sbnzwbyba nLibhbr
ofzebD (10)
7. tTyuolnLibhbr xuilpzvuf elozsua nLibal qbrnzDu;- gbarib ! gbarib !! pbjbob gbarib
obob-juib olsb olsbeb
Dbrflozal euylozor gbarib /
obob dbob juqb pjbob hazDbD glwl euebwl jujusf obobhbr mazqb glwl eueb Gbebwl /
3x1=3
olsb- olsbeb Jbkbhb dbobolo juqbfb jbozeb wl
juju obobmlhb euibhbr Jbkbhb glozebwl /
gbaribhbr guozquezhb
hbozabozab Jbkb hazsue wlglozab abrnb abrebmlhbr ouelozque
pbrazpuezor hbrgbrhbr punzyf duo /
tTyuol nLibhbr mloa huozgb hGbozRb ybfu ;
(i) Dbrflozal euylozor gbarib- puezqb Dbrflozal ql eueb qbrDzybf;-
©©gbarib
01
(ii) pueRb :glwl: Rlgbrhbr gbofzRb ybf;- (b)hbrazmb
01
(iii) hbozabozab Jbkb hazsue wlglozab-yfzebhbr que ql;
©©gbarib glwl euebhbr olf
01 (a)
8. tTyuol nLibhbr sbnzebklsbnzhbr elozsua nLibal qbrnzDu ;- hawro gljrebhb dbrawl qbfab jqzqr prndboml duybal wbgb jbob olebf/ ebfabrwro ebr Drndboml obetaouqb Grybal hsb- dbhbr Drndboml ouwbraol dbfu, hfab dbawl qbfab
maolfb wbjbozfb yfb/ dbroal dbrabr gUml wbegl dbrawl tTybol dbkb olebf/
ebr wro wrowrpwbr obe sbgb wlgbolebf/ dbawl qbfab gUml duybal gljrebhbr ebeb hdle wbgb jbob/ hduoml obozpbal gljrebhb Drodboml dbfeb tlqb wrowrpwbr obe taouhb Drndboml sbribal hmlwbr wlgbhbr ybhbfb olebf/ ebr
3x1=3
pbrazpbal gljrebhb elobfb, hby gljrhb Drndboml ouwbrazol ebodbfb, hbralhb oleobmlhb Drndboml dgb nib oltr/ dbroal dbrabr jIr mknznb abkbal hsb nbpzpu of Ibpzpu olebf/
hbhl pbkl jIr ougbribe euybfgb pbhbr ebeb qbfab nbpzml of Ibpzml clpzeb tlqb gljrhb sbf jIr abrfpua euibal hdle slkb olebf/
hsbhb hmbr yfml eboabfbhbr elobal gljreb jqzqr
mknznb abkbhbr ybhbfb olebf/ hbralyb hsb dle slkbal wbroeb tlqb dbrgbhb qlpzsbf eboeloeb olebf/ ebrwro ib ibf pbkl gljr dleqb ebozjbo / dbdup pbkl sbf ebojbo olebf/ olwro ib ibf pbkl sbf wbjbo tr elobal dbrgbrhbr olenbf sf
mbebyuml yufguqbrmlal tbfnbf maol dbrawl tTybpol dbkb olebf/
ebr wro sbf wrowrpwbr gleybrf-gleybrf( gTibeGr...
gTibeGr..) ib pbeb tlqb gljr ebebhb hmlpzwbr gUml duybal hdle wbgb jbob olebf/
tTyuol nLibhbr mloa huozgb hGbozRb ybfu ; (i) Sbnzebklsbnqb gljreb qral dbrazwl dbD ?
(d)gf wbezgl
01
(ii) Drnzdbozml Jbkb sbribhbr ybfb, qlgbhb ? ©©obehb
01
(iii) gljrhb dle slDzebhbr guozque ql ybfb;- (d)ebebhb IbDzDbal
01
9. tTyuol nLibhbr sbnzebklsbnzhbr elozsua nLibal qbrnzDu ;- oldlezmlqb fbnbr eueb hdle slkbal wbrozpbhbr jqzqrab wromlhbr qrfqb tklvazp jbeob dle wbybfb / dbqb sbf ebooboznbf jlybfb , wbe abnqb hapbp dbrazwl wlnzebdbpzeb qbrkbfb / dbdup wleb euibfb / jlybhbr jlybfb euibtlqb sbf ebr tunkuib dbrawlqb auozmuaib wlebtbazybfb / vrib, nrogbeml
4x1=4
nbDeb nufgbfb /guauwuawua dbdupqb hatgbDhbr gbfeu huo hroybfb /
ero olyba guwbe ebpzqf tlqb, obnwu orofb ebr gbfeu hroybfgb jlybfb /ebr tunkuib dbrawlqb hmlp huofb db qbkbfb / muazwbr wbe, alklklib dbftlqb sbf qbpzeb kolohbr wlgb /euybawb nbfybfgb dbpybfb, dbdup nbroybfb /ebr jbeobhbr abrfqb hbrwl elosbemlhb pbeb dbpzeb mybfhbr ybfb /dbrgbrhbr abrfqb hbrwl –hbrwlhbr elosbeml elpzeb nufgb /ebr tunkuib dbrawlqbfab wbroeb tbozolsbf jqzqr do wbe ybf/ dbrawl tTybhu crp sbf hapbp clib ybhbf, auozmuaibqb ebr clib dbylgbpzol wlnzeb dbpzeb , ol elogb jbeobhbr abrf cuoybf / jqzqr jropbkl jlybmlybhbr qrfqb mbrenlofb ebr tunkuib dbrawl wrobal tbrfzau areqb pbwb / tbo ebr jbeob tbrfzau are-are wlybfgb jleb nufgb / dbpybfbtlqb ebrgb hmlp tTybpzol ha nbf dbranb eob dbrgbrhbr hjuqb jlybfbhbr hdb , tbo ebr dbranb clpzfbal dbrabr oro mrnzgb dbpzfb ol elogb abrwbfb, ebrqbfab jbeob tbwr – tbwr jleb nufgb , ero dbrabr clpzeb ebokqb / ebrqbfab qrfqbfabfb nbkb, abrnb....! haqu hribolo ob, dbpzol pdbpybfhbr ? hazol dbpzmlor ol wbrib , dbranbhb ebr hrobal ebotfnbf mbrenlo jleb nufgb /
tTyuol nLibhbr mloa huozgb hGbozRb ybfu ; (i) oldlezmlRb gbf dbDzybfb ?
(b) abglquel
01
(ii) dbrazwlqb ql nbDzeb nufzgbfb ? (d)vrib-nrozgbezml
01
(iii) gbf ebr dbraznboro hlezgb ?
©© abglquel
01
(iv) tklvazphb Rlgbrhbr gbfzeu hhrob ?
© © vrib-nrozgbezmlhbr
01
10. @ tTyuol nLibhbr mloa huozgb hGbozRb ybfu ;@@ 4x1=4 (i) hboabo hazsua wlglozal ouelozque hrozebwl-gbfzabr ? 01
(a) gbozqlibmlhbr
(ii) gljr Gufzgbhbr Rrfzqb ebebhb hGbo ql wlgb ? (d)sbrrOib wleb
01
(iii) Drnzdbozml dugbibhb dLgbnLib elob- gbfzhb ;- (d)ebebhb
01
(iv) tunzkuib dbrazwlqb gbf jlybfb ? (d)tklvazp
01
Rbf :d:
dbgro ofzebD
sbnzwbyba of juRbhbr sbnzwbyba qbfzab
nLibhbr
ofzebD (14) 11. tTyuol nLibhbr Rbfzab dbhusf 5 dbgrozmlhbr oumbra 25-30
yfzglibRb sbnzDu ;-
5x2=10
(i) mbebouhbr wufzDba olhbr yue / gbnznbml wbezgl edbkbfb / 2 (ii) obezquwrfzeb dletbfzeb ybfb / tbfznb gbml mbeb gLhbfb / 2
(iii) hsb gljr ebgbal tlezgbwr wlgb / 2
(iv) tsklvazp of dbraznb hazolfb dbDzebhbr ybrazmbra ybfb / 2 (v) abdln, abqbrn of sbnzwbyba abdlD gbfzsr ebDzofzal sbnzabjb
wleb golybo /
2
(vi) trozdbebRb Jbkb Dbrflozal yufzebwl / 2 12. tTyuol nLibhbr dbgro Rbfzab dbhusf 2 dbgrozmlhbr oumbra
40-50 yfzglibRb sbnzDu ;-
2x3=6
(i) tklvazp abglquel jbeob hdle wbgb pbfbhbr jroqb wbezRb vDzRr srazib hbfzeb wlgb / tunzkuib dbrazwl, ebazdb wbe, vrib-nrozgbezhbr gbfzwb of auozmuazib dbauD ybfb /
3
(ii) dbranb of jbeobhbr gbirpRb hazol tunzkuib dbrazwl
aLnzebhbr ybfb / jlybfbml- jlybfbmlwbr ebr dbraznb ebgbdbkbal jbezob ebr wuazmlwbRbfb ylezgbmb /
3
(iii) tlezgbwr abreb hsb gljr dlezqbfzab wbrozDbdbkbhbr Rrf ebozwbjboal gljreb hsb elDzybfzgb- elDzybfzgb tlezgbwr wlgb /
3
13. tTyuol nLibhbr hbreibel yLfglibml dbhu sbf hazhbr kbhl yfqb Gbozpu :-
1x3=3
We all have heard the story of a rabbit and a tortoise and their race.The tortoise, a slow creature, wins in the end as he was steady throughout the race.
The same applies to our life. Everyday we run a race no matter what we are.
.hbozabo Jbkb nbrazebjbr of obfzaufhbr wbrDzebhbr yfsbn hrouezhbr ybflybo / obfzaufwbr gbrpbrpbrib ababrogbybku wl al wbf wuamlwbqb dbrgb wbrpzeb hmue qralobwbr dbrgbrhbr wbrpzebqb ybrybrbybrib jlybhbr jlybfb wuib / hbrfr que hbo nbrazqb sbf yufzeb qbrp / hwrozabrwro hbozabo wbrpzeb euylo hbozabo qrpzol oudbfhbr euwueqb tfzebfhbr oleznbf Jbkbfr ewbrp /
dbhu olsbf hahbrqb sbnzwbtbo tbozDu :- 1x3=3
dbobhbr dlehbr abml dbf erpzgb hbe cl gbozqlib gupzqb gueab wrohbr huawrpzeb qbrku /
. gbyb gribqb pbwbrf pbybdle
jugutbro gudzdle
guezabwrohbr huazwrDzeb /
hfab hf ybibmlof kbfzabqb hbrqbrfzhbr gbarozibqb glwl wbazwueb qbrpzybfzal, ybibmlof glwzwl xrazebdbDzeb
qbrpzybf /dbrozal ougbre euibal hfzab guezabwrohbr huazwrDzeb nuor olal hbr gribyf sbnzwb tbfzgufzybf / hbwbfzor /
dbobolohbr dbibquel gwleb kbhl nbrrgl sbo /
tTyuol nibhbr dbhu sbf haDbhbr gboLfqb Grsbn sbnzpu :- 1x3=3
(b) gueb gbe gueb gbe
hbo alkbib gLylo trRb jRzRr hbozabr klque-xbnzgf ybhbf / hazsb klque wrabjb euozquel eLob mbwl / dbrgbhb Jbkb euozque Rbfzab mrnzebwl / dle qbfzab gLibnbra wbDzybfzgb euozque qbfzab mrnzebwl / tupzwuf erpzgbsbf ebr juwbe xbeznuf dlDzebhbr euozquefb mrnzebwl / tupzwuf
erpzmlowbr gLibnbra nbazeb juwbe wbib-RbrOibml Jbkb jbrozeb wbDzebwl / eozal hrnzebRb mb, dbo, elDbeznuwua, mbYib, ibobezdufml yufzebal euozque ebrRbsbf dbozouwbr mrnzebwl / sbmlmlhb guezabwro yue, hbYib ybrfzebwl /
guezabwroRb euozquel of nozmb Rbfzab yue-hbYib RbrDzebal
Gbkzgr wlglo /
dbgro ofzebD
sbnzeb
nLibhbr
ofZebD (15) tTyuol nLibhbr Rbfzab dbhusf 3 dbgrozmlhbr oumbra 80-100
yfzglibRb sbnzDu ;-
14. wufibf sbohbr wbfjbrn erpzgl dbpzeb tlqb ha hrdnzhbr huazwrpeb qbrpybfgb Il gbozqlib hapbp gribyf sbnwbtbo tbopu ?
1x5=5
gbybgribqb,
Cclgbozqlib Nnlnwr pbybdle
Qqrfgutbro gudzdle / ha hrdnhbr huawrpzeb /
hfab wufibfsbohbr wbfjbrn erpzgl dbpzeb qbrpzybf, dbroal ha hrdnhbr huawrpzeb qbrpybfgb hbrabr yf grib mbrfzfbfb / hbralhb ha hrdnhbr olf huawrpzeb abfgloib euibfof olal hbr gribyf sbnzwb
dbylgufyf / hbwbfor,
dbobolohbr dbibquel
gujp kbhl /
15. Ppbybdlezhbr qbrfzgl ofoumb hbrazmbhbr yf nrozybfzgb 30 yfzglibmlhbr hrozdbe mbrfzgu /
ebfzwbr
pbybdlezhbr tLib tlnzwbhbr huazwrpzebqb dlezRb dbob Rl pmuib, yf nrwu /
1x5=5
16. arfzib qbrfqbfr dbobhb pbybdle pslpzybf / hbrgbrhbr guozque nrwu /
hfzabhb hbrabr arfzib qbrfzqbfr pbybdle slkufzybf Rrobwbr hbrjbozhbr tlnzwbqbfzab tlnzwbml jRzRr arfibwl / hbr guezab tlnzwbhbr jroRb hfzab hufzabr Jbkb sbnzwbybazml dbozouqbr qbrnzpufzal vRzRr wrabjb wlfb / elozdbnzml dbnzDufzal gbozqlib dbfzeuguf / sbezmlsbf erpzpufzal gbozqlib hrozerDzDuf / hbr tib huazwrDzebRb jRzRr glwzwlml gbozqlib, gbozqlebml Rbfzab mlozwufb /
1x5=5
17. dbobhbr xbeznufRb glsrazoloro dldbib wlgb dbrozal hbr glsrazelhbr yf nrozybfzgb xue abrnznbqb gribyf sbnzwb tbozDu /
1x5=5
xue abrnznbhbr sbnzwb
hbdbrebf wbqlnzwrozRb hfzab hf xbeznuf dbfzgl dbkbfzybfzhbr xkl tzyuabr dlezhbr alibtbfzhb hufzabr xbeznuf tuDzRb glmb Irkbfbhbr IlkufzdbDzDufal Rrob hufzabr xbeznufzRb dbobhb glmb pIrkufbr yfzebal groufzhbrwbr alibtbfzhb hfab Jbrezybfzgb yfb- hbrabr hufzabr xbeznuf hr, gbfzhb hbezabr yfzybfzgb hfzab IbDzDbf / hbr xbeznuf mazol Dbrfzeb olal xue abrnznbRb hfab hbr sbnzwbib tbfzgufzybf /s