• No results found

Class 5th

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2023

Share "Class 5th"

Copied!
30
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)
(2)

1

pwT`XkRm

kyvl ivl@x swmÌX~ (HI,VI qQw MR) ivd`XwiQ~Xo< ky ilE sZ : 2018-19

k@w : pWcvI<

iv†X : ih<dI (d`ivqIX Bw†w)

smX : 2½ G<ty +50 imnt Aiqir#q smX pUxw~<k- 90 sI.sI.e~-Bwg-10

Bwg-I : 02 A<ko< vwly váquinàT pRÜn (54)

(1) bhuvYkiØpk pRÜn : 12

pwT`X–puáqk ky pwTo< sy sMbiNDq pRÜn 12

(2) ‘ shI / glq ’ sy sMbiNDq pRÜn : 16

(i) pwT`X–puáqk ky pwTo< sy sMbiNDq pRÜn 4

(ii) ivroDI (ivprIqwQ~k SÑdo<) sy sMbiNDq pRÜn 4

(iii) vcn sy sMbiNDq pRÜn 4

(iv) p<jwbI SÑdo< ky ih<dI }p ilKny sy sMbiNDq pRÜn 4

(3) ir#q áQwno< kI pUiq~ sy sMbiNDq pRÜn : 10

pwT`X–puáqk ky pwTo< sy sMbiNDq pRÜn 10

(4) imlwn kIijE sy sMbiNDq pRÜn : 16

(i) pwT`X–puáqk ky pwTo< sy sMbiNDq pRÜn 4

(ii) shI AQ~ ky swQ imlwn krny sy sMbiNDq pRÜn 4

(ii) il<g bdlo sy imlwn krny sy sMbiNDq pRÜn 4

(iv) smwn AQ~ vwly SÑdo< imlwn krny sy sMbiNDq pRÜn 4

(3)

2

Bwg-II

03 A<ko< vwly pRÜn

(18)

pwT`X–puáqk sy sMbiNDq pwTo< ky lGUËqr pRÜn 18

Bwg- III : 04 A<ko< vwly pRÜn (8)

(i) kivqw lyKn 4

(ii) piTq gd`Xw<S : 4

Bwg- IV : 05 A<ko< vwly pRÜn (10)

(i) vw#X pUry krnw 5

(ii) su<dr ilKwe~ 5 p<jwb ákUl iS@w bof~ d`vwrw inDw~irq pwT`X–puáqk :

AwAo ih<dI sIKy< -5

(4)

3

pRÜn-pZ kI }pryKw

kyvl ivl@x swmÌX~ (HI,VI qQw MR) ivd`XwiQ~Xo< ky ilE sZ : 2018-19

k@w : pWcvI<

iv†X : ih<dI (d`ivqIX Bw†w)

smX : 2½ G<ty +50 imnt Aiqir#q smX pUxw~<k- 90 sI.sI.e~-Bwg-10

(1) bhuvYkiØpk pRÜn : 12

pwT`X–puáqk ky pwTo< my< sy Ch pRÜn pUCy jwXy<gy [ 6×2=12 (2) ‘ shI / glq’ -sy sMbiNDq pRÜn : 16

(i) pwT`X–puáqk ky pwTo< my< sy do pRÜn pUCy jwXy<gy [ 2×2=4 (ii) ivroDI (ivprIqwQ~k) SÑd sy sMbiNDq do pRÜn pUCy jwXy<gy [ 2×2=4

(iii) vcn sy sMbiNDq do pRÜn pUCy jwXy<gy [ 2×2=4

(iv) p<jwbI SÑdo< ky ih<dI }p ilKny sy sMbiNDq do pRÜn pUCy jwXy<gy [ 2×2=4

(3) ir#q áQwno< kI pUiq~ sy sMbiNDq pRÜn : 10

pwT`X–puáqk ky pwTo< my< sy pWc pRÜn pUCy jwXy<gy [ 5×2=10 (4) imlwn kIijE sy sMbiNDq pRÜn : 16

(i) pwT`X–puáqk ky pwTo< sy imlwn sMbNDI do pRÜn pUCy jwXy<gy[ 2×2=4 (ii) shI AQ~ ky swQ imlwn sMbNDI do pRÜn pUCy jwXy<gy [ 2×2=4

(ii) ‘il<g bdlo’ my< sy imlwn sMbNDI do pRÜn pUCy jwXy<gy [ 2×2=4

(iv) smwn AQ~ vwly SÑdo< sy imlwn sMbNDI do pRÜn pUCy jwXy<gy [ 2×2=4

(5)

4

Bwg-II : 03 A<ko< vwly pRÜn (18) pwT`X–puáqk ky pwTo< my< sy nO pRÜn idE jwXy<gy ijnmy< sy Ch pRÜno< ko hl krny ky ilE khw

jwXygw [ 6×3=18

Bwg- III : 04 A<ko< vwly pRÜn (8)

(i) iksI Ek kivqw kI cwr p<i#qXW ilKny ky ilE khw jwXygw[ 4 (ii) Ek s<i@Îq piTq gd`Xw<S dykr asky nIcy do pRÜno< ko dykr aNhy< hl krny ko khw

jwXygw[

4

Bwg- IV : 05 A<ko< vwly pRÜn (10) (i) pWc SÑd dykr aNhy< ADUrI p<i#qXo< AQvw ADUry gd`Xw<S my< shI áQwn pr Brny ky ilE

khw jwXygw[ 5 (ii) koe~ qIn Xw cwr p<i#qXo< kw Ek gd`Xw<S dykr asy su<dr ilKwe~ my< aicq rIiq Ev<

Sud`Dqw ky swQ ilKny ky ilE khw jwXygw[ 5

(6)

5

kyvl ivl@x swmÌX~ (HI, VI qQw MR) ivd`XwiQ~Xo< ky ilE iv†X :ih<dI (d`ivqIX Bw†w)

k@w : pWcvI<

Bwg-

I

:

02

A<ko< vwly váquinàT pRÜn

(i)

bhu vYkiØpk aËqro< vwly pRÜn : inMniliKq ivkØpo< my< sy shI ivkØp ko cunkr iliKE :

pwT-2 (Ek {pXw) 1.bwlk ny e~Üvr cNdR ivd`Xwswgr sy #Xw mWgw?

(k) ds pYsy (K) Ek {pXw (g) Ek pYsw (G) pWc pYsy aËqr :(g) Ek pYsw 2.e~Üvr cNdR ivd`Xwswgr ny bwlk ko #Xw idXw ?

(k) ds {pXy (K) Ek {pXw (g)pWc {pXy (G) do {pXy aËqr :(K) Ek {pXw 3. bwlk ny Ek {pXy sy #Xw ikXw?

(k) PUlo< kI dukwn KolI (K) PUlo< kI ryhVI lgwnI Su} kI (g) Plo< kI ryhVI lgwnI Su} kI (G) imTwe~ kI dukwn KolI

aËqr:(g) Plo< kI ryhVI lgwnI Su} kI

pwT-3 (AwËmivÜvws) 4.vwi†~k pirxwm sunkr kOn KuS nhI< Qw?

(k) rwjyNdR pRswd (K) #lk~ (g) sBI bwlk (G) ipR<ispl

aËqr :( (k) rwjyNdR pRswd

5.bVy hokr fw. rwjyNdR pRswd iks qrh pRisd`D huE?

(k) pRDwnm<ZI bnkr (K) #lk~ bnkr (g) ipR<ispl bnkr (G) rwàtöpiq bnkr

aËqr : (G) rwàtöpiq bnkr

pwT-4 (mITy Pl) 6.mhwrwjw rxjIq is<h khW jw rhy Qy?

(k) rwjmhl (K) ánwn krny (g) iSkwr krny (G) GuVsvwrI

aËqr : (g) iSkwr krny

(7)

6

7. mhwrwjw rxjIq is<h ko pËQr khW lgw Qw?

(k) AWK pr (K) nwk pr (g) knptI pr (G) pIT pr aËqr : (g) knptI pr

pwT-6 (e~mwndwr bwlk) 8.gu{ jI ny iks iv†X kw g÷hkwX~ idXw Qw?

(k) ivzwn (K) gixq (g) ih<dI (G) swmwijk ivzwn (K) aËqr : (K) gixq pwT-7 (burwe~ nhI<, Blwe~)

9. BolU kw ávBwv kYsw Qw ?

(k) ntKt (K) mddgwr (g) ihMmqI (G) srl aËqr : (k) ntKt 10.pyV pr kOn rhqw Qw?

(k) b<dr,b<dirXw AOr ankw bÇcw (K) ihrx (g) b<dr (G) lwlI

aËqr : (k) b<dr,b<dirXw AOr ankw bÇcw pwT-8 (myhnq)

11.nwnI ikskI khwnI sunwXw krqI QI?

(k) r<golI kI (K) PUlo<kI (g) ávx~ prI (G) rwnIaËqr : (g) ávx~ prI

pwT-9 (iqqlI rwnI) 12. iqqlI iks ‡qu my< idKwe~ dyqI hY?

(k) gRIàm (K) Srd(g) bs<q (G) v†w~ aËqr : (g) bs<q pwT-10 (jNm idn)

13. cwvI~ ko sbsy phly iksny jNm idn kI bDwe~ dI?

(k) pwpw ny (K) mMmI ny (g) bhn ElIkw ny (G) shyilXo< ny

aËqr :(K) mMmI ny

14.cwvI~ #Xo< KuS hY?

(k) #Xo<ik asky pwpw kw jNm idn hY (K) #Xo<ik askI mMmI kw jNm idn

hY (g) #Xo<ik askI bhn kw jNm idn hY (G) #Xo<ik askw jNm idn hY

aËqr :(G) #Xo<ik askw jNm idn hY

(8)

7

pwT-11 (swhsI dIpw) 15.dIpw kYsI lVkI QI?

(k) bhwdur v hoiSXwr (K) frpok (g) lwprvwh (G) suáq

aËqr : (k) bhwdur v hoiSXwr

16. 'bcwAo-bcwAo' kI Awvwjæy< iksny lgwXI< ?

(k) (k) shylI ny (K) ipqw jI ny (g) riv ny (G) hrIS ny

aËqr: (G) hrIS ny

17. dIpw kI shylI ny asy ndI my< kUdny sy #Xo< mnw ikXw ? (k) #Xo<ik asy qYrnw nhI< Awqw Qw[

(K) #Xo<ik vh bImwr QI[

(g) #Xo<ik ndI my< mgrmÇC riv AIr hrIS kI Aor bF« rhw Qw[

(G) #Xo<ik ndI my< pwnI bhuq AiDk Qw[

aËqr: (g) #Xo<ik ndI my< mgrmÇC riv AIr hrIS kI Aor bF« rhw Qw[

pwT-12 (hmwrI BI suno) 18.lwl bËqI hmy< #Xw s<dyS dyqI hY?

(k) clny kw (K) {kny kw (g) qYXwr rhny kw (G) hwn~ bjwny kw

aËqr:(K) {kny kw

19.hrI bËqI hmy< #Xw s<dyS dyqI hY?

(k) clny kw (K) {kny kw (g) qYXwr rhny kw (G) hwn~ bjwny kw

aËqr:(k) clny kw

20.pIlI bËqI hmy< #Xw s<dyS dyqI hY?

(k) clny kw (K) {kny kw (g) qYXwr rhny kw (G) hwn~ bjwny kw

aËqr:(g) qYXwr rhny kw pwT-13 (kwm hI pUjw)

21.kuMhwr iksy khqy hY< ?

(k) cmVy kw kwm krny vwly ko (K) imt`tI ky bq~n bnwny vwly ko (g) r<gwe~

kw kwm krny vwly ko (G) sP«we~ krny vwly ko

aËqr:(K) imt`tI ky bq~n bnwny vwly ko

(9)

8

22.myhqr iksy khqy hY< ?

(k) cmVy kw kwm krny vwly ko (K) imt`tI ky bq~n bnwny vwly ko (g) r<gwe~

kw kwm krny vwly ko (G) sP«we~ krny vwly ko

aËqr: (G) sP«we~ krny vwly ko

23.cm~kwr iksy khqy hY< ?

(k) cmVy kw kwm krny vwly ko (K) imt`tI ky bq~n bnwny vwly ko (g) r<gwe~

kw kwm krny vwly ko (G) sP«we~ krny vwly ko

aËqr: (k) cmVy kw kwm krny vwly ko 24.llwrI iksy khqy hY< ?

(k) cmVy kw kwm krny vwly ko (K) imt`tI ky bq~n bnwny vwly ko (g) r<gwe~kw kwm krny vwly ko (G) sPwe~ krny vwly ko

aËqr:(g) r<gwe~ kw kwm krny vwly ko pwT-15 (lohVI)

25.lohVI kw ËXohwr iks mhIny my< mnwXw jwqw hY?

(k) PrvrI (K) idsMbr (g) mwc~ (G) jnvrI aËqr:(G) jnvrI 26.lohVI ky ËXohwr my< jlqI Awg my< #Xw nhI< fwlw jwqw ?

(k) iql (K) nmk (g) ryviVXW (G) mke~ ky dwny aËqr:(K) nmk pwT-16 (‰vx kumwr)

27. ‰vx kumwr kYsw bwlk Qw?

(k) AvzwkwrI (K) AwzwkwrI (g) lwprvwh (G) ntKt aËqr:(K) AwzwkwrI 28.srXU ndI ky iknwry ‰vx #Xw krny gXw Qw?

(k) sYr krny (K) Apny mwqw-ipqw ky ilE pwnI lwny (g) ánwn krny (G) iSkwr krny aËqr:(K) Apny mwqw-ipqw ky ilE pwnI lwny

pwT-18 (swQI hwQ bFæwbw) 29.riv DIry-DIry #Xo< cl rhw Qw?

(k) pYr my< cot lgny ky kwrx (K) Qky hony ky kwrx (g) kmr my< dd~ ky kwrx

(G) BUK lgny ky kwrx aËqr: (K) Qky hony ky kwrx

(10)

9

30.bÇco< ny nwÜqy my< ikskw syvn nhI< ikXw ?

(k) pUirXW (K) kcOirXW (g) lf`fU (G) bPI~ aËqr: (G) bPI~

(2) shI/glq kQn sy sMbiNDq pRÜn :

(i)

pwT`X-puáqk sy sMbiNDq pRÜn :

inMniliKq my< shI kQn pr shI AOr glq kQn pr glq kw inSwn lgwweE :

pwT-1 (jb bolo) 1. hmy< ApnI bwq AkVkr khnI cwihE[

2. hmy< sdw sc bolnw cwihE[

3. hmy< Awps my< imljulkr rhnw cwihE[

pwT-2 (Ek {pXw) 4.e~ÜvrcNdR ivd`Xwswgr ny bwlk ko Ek {pXw idXw [ 5.bwlk ny Ek {pXy sy PUlo< kI dukwn KolI[

pwT-3 (AwËmivÜvws)

6.ijs bwlk kw nwm pws ivd`XwiQ~Xo< my< nhI< bolw gXw,as bwlk kw nwm rwjyNdR pRswd Qw ?

7. bVy hokr rwjyNdR pRswd Bwrq ky phly pRDwnm<ZI bny[

pwT-4 (mITy Pl) 8. bÇcy pËQr mwrkr byrI sy byr qoV rhy Qy[

9.mhwrwjw rxjIq is<h ny bÇco< ko Awm idXy[

pwT-6 (e~mwndwr bwlk)

10.ijs bwlk ky swry svwl TIk Qy,askw #Xw rwmgopwl Qw[

11. gu{ jI ny ivzwn iv†X kw g÷h kwX~ idXw Qw[

(11)

10

pwT-7 (burwe~ nhI<, Blwe~)

12. pyV pr lwlI ihrx rhqw Qw[

13. BolU bhuq hI SrwrqI b<dr Qw[

14.lwlI ko BolU ky mwqw-ipqw ny bcwXw Qw[

pwT-8 (myhnq)

15.dwdI mW ny gIlI imt`tI sy ibl ko AÇCI qrh sy b<d kr idXw[

16.rwnI ko Kyl pRiqXoigqw my< phlw áQwn imlw[

pwT-9 (iqqlI rwnI)

17.iqqlI bs<q ‡qu my< idKwe~ dyqI hY[

18.iqqlI PUlo< pr aVqI rhqI hY[

pwT-10 (jNm idn)

19.cwvI~ ko sbsy phly askI mMmI ny jNm idn kI bDwe~ dI[

20.cwvI kI bhn kw nwm ElIkw hY[

21.cwvI~ ny swq mombiËqXW buJw dI< AOr AwTvI< mombËqI ko jlny idXw[

pwT-11 ( swhsI dIpw

22.dIpw ko ndI my< nhwnw AOr qYrnw AÇCw nhI< lgqw Qw[

23.dIpw AOr askI shylI ny hrIS ky icØlwny kI Awvwjæy< sunI<[

24.dIpw kI shylI ko bhwdurI ky ilE 26 jnvrI ko vIrqw purákwr imlw[

25.dIpw ny riv ko fUbny sy bcwXw[

pwT-12 (hmwrI BI suno) 26.hmySw sVk ky bwXI< Aor cly<[

27.sVk ky inkt gy<d sy nhI< Kylnw cwihE[

28. sVk hmySw ‚pr-nIcy dyKkr pwr krnI cwihE[

29. lwl bËqI hony pr {knw cwihE[

(12)

11

pwT-13 (kwm hI pUjw)

30.julwhw lkVI kw kwm krqw hY[

31. luhwr kpVy kw kwm krqw hY[

32.imt`tI ky bq~n bnwny vwlw kuMhwr khlwqw hY[

pwT-14 (h<s ikskw ?)

33.dyvdËq isd`DwQ~ kw mmyrw Bwe~ Qw[

34.isd`DwQ~ ny GwXl h<s kw Gwv Dokr as pr pt`tI bWDI[

35.isd`DwQ~ ky ipqw kw nwm Sud`Dodn Qw[

36.isd`DwQ~ bVw hokr gOqm buud`D bnw[

pwT-15 (lohVI)

37.lohVI kw ËXohwr jnvrI mhIny ko mnwXw jwqw hY[

38.B>gVw bVy Fol ky qwl pr hony vwlw p<jwbI lokn÷ËX hY[

39.igd`dw iáZXo< d`vwrw ikXw jwny vwlw p<jwbI lokn÷ËX hY[

40.gobr my< qUVI Awid imlwkr hwQo< sy Qop pItkr bnwe~ ge~ itikXw ko aplw khqy hY<[

pwT-16 (‰vx kumwr) 41.‰vx Ek AwzwkwrI bwlk Qw[

42. ‰vx kumwr ny Apny mwqw-ipqw ky ilE Ek bh>gI bnwXI AOr asmy< aNhy<

ibTwkr qIQ~ XwZw pr inkl pVw[

pwT-18 (swQI hwQ bFæwbw)

43.swQI hwQ bF«wnw pwT my< sBI bÇcy Apny AÍXwpko< ky swQ iPØm dyKny jw

rhy Qy[

44.Ek bÇcy ny j«or lgwXw AOr bs kw pihXw gf`Fy sy bwhr inkwl idXw[

45. iSkwrI ny kbUqro< ko jwl my< P>swny ky ilE dwnw fwlw [ pwT-19 (Anmol sIK)

46. is#K Dm~ ky phly gu{ kw nwm gu{ nwnk dyv hY[

(13)

12

47. gu{ nwnk dyv ky swQI kw nwm Bwe~ mrdwnw Qw[

pwT-20 (bwpU gWDI ky qIn b<dr)

48. gWDI jI kw jNm 4 A#tUbr 1889 ko huAw Qw[

49.gWDI jI kw pUrw nwm mohndws krm cNd gWDI Qw[

50 gWDI jI ko rwàtöipqw ky nwm sy BI jwnw jwqw hY[

(ii)

ivroDI (ivprIq) SÑd sy sMbiNDq pRÜn : 1. ‘Pyl’ kw ivroDI (ivprIq) SÑd ‘pws’ hoqw hY[

2. ‘‚pr’ kw ivroDI (ivprIq) SÑd ‘nIcy’ hoqw hY[

3 ‘joV’ kw ivroDI (ivprIq) SÑd ‘Gtw’ hoqw hY[

4.‘lwXk’ kw ivroDI (ivprIq) SÑd ‘bye~mwn’ hoqw hY[

5 ‘TIk’ kw ivroDI (ivprIq) SÑd ‘glq’ hoqw hY[

6.‘AiDk’ kw ivroDI (ivprIq) SÑd ‘dUr’ hoqw hY[

7 ‘Awgy’ kw ivroDI (ivprIq) SÑd ‘pws’ hoqw hY[

8.‘gIlI’ kw ivroDI (ivprIq) SÑd ‘sUKI’ hoqw hY[

9.‘adws’ kw ivroDI (ivprIq) SÑd ‘kwXr’ hoqw hY[

10.‘fUbnw’ kw ivroDI (ivprIq) SÑd ‘qYrnw’ hoqw hY[

(iii)

vcn sy sMbiNDq pRÜn 1.‘pYsw’ kw bhuvcn SÑd ‘{pXyy’ hoqw hY[

2.‘{pXw’ kw bhuvcn SÑd ‘pYsy’ hoqw hY[

3.‘dukwn’ kw bhuvcn SÑd ‘ dukwny<’ hoqw hY[

4.‘rwnI’ kw bhuvcn SÑd ‘rwinXW ’ hoqw hY[

5 ‘cI<tI’ kw bhuvcn SÑd ‘cI<itXW’ hoqw hY[

6. ‘J<fI’ kw bhuvcn SÑd ‘J<fyy’ hoqw hY[

7. ‘shylI’ kw bhuvcn SÑd ‘shyilXW’ hoqw hY[

8. ‘aplw’ kw bhuvcn SÑd ‘apilXW’ hoqw hY[

(14)

13

9. ‘kcOrI’kw bhuvcn SÑd ‘kcOry’ hoqw hY[

10.‘pkOVw’ kw bhuvcn SÑd ‘pkOiVXW’ hoqw hY[

11.‘bÇcw’ kw bhuvcn SÑd ‘bÇcy’ hoqw hY[

12. ‘AWK’ kw bhuvcn SÑd ‘AWKy<y’ hoqw hY[

(iv)

p<jwbI sy ih<dI }p ilKny sy sMbiNDq pRÜn 1. ‘bolo’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘bolo’

2. ‘pRxwm’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘pirxwm’

3.‘piv~qr’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘pivZ’

4. ‘bwlk’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘bwlk’

5. ‘skUL’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘skUl’

6. ‘Bwrq’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘bwrq’

7.‘im~tI’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘imtI’

8.‘shylI’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘shylI’

9.‘nOkrI’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘nokrI’

10.‘b~qI’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘bËqI’

11.‘DobI’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘DObI’

12.‘BweIcwrw’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘Bwecwrw’

13.‘pRym’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘pRym’

14. ‘ig~dw’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘igdw’

15. ‘Cu~tI’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘CutI’

16.‘hl’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘hl’

17. ‘is~K’ gu{muKI ilip kw dyvnwgrI }p hogw – ‘is#K’

18 ‘smW’p<jwbI Bw†w ky SÑd ko ih<dI Bw†w my< ilKw jwXygw-‘smw<’

19.‘rsqw’p<jwbI Bw†w ky SÑd ko ih<dI Bw†w my< ilKw jwXygw-‘ráqw’

(15)

14

20.‘ipMf’p<jwbI Bw†w ky SÑd ko ih<dI Bw†w my< ilKw jwXygw-‘ip<f’

(

3

) ir#q áQwn Bro sy sMbiNDq pRÜn : pwT-1 (jb bolo)

1. hmy< h>skr bolnw cwihE[ (rokr/h>skr) 2.hmwrI bwqcIq my< imTws honI cwihE[ (imTws/kVvwht)

3. hmy< soc-smJkr ApnI bwq khnI cwihE[ (jØdI-jØdI,soc-smJkr) 4.hmy< sdw sc bolnw cwihE[(sc/JUT)

5. hmy< ApnI bwq Jukkr khnI cwihE[(AkVkr/Jukkr) pwT-5 (TIk smX)

6.TIk smX pr Kwnw KwAo[( TIk smX pr/ Anuicq smX pr) 7. TIk smX pr inq aT jwAo[ ( kBI-kBI,inq)

pwT-8 (myhnq)

8. pyV pr mDumi#KXo< kw CËqw lgw huAw hY[( PUl,CËqw) 9. pyV ky Aws-pws PUlo< ky pODy lgy huE hY<( PUlo< ky , rs ky) 10. PUlo< pr mDumi#KXW m<frw rhI hY<[ (rs/ mDumi#KXW) 11.mDumi#KXW PUlo< sy rs cUs rhI hY<[( rs/Shd)

12.mDumi#KXW PUlo< ky rs sy Shd bnwqI hY<[( rs/Shd)

13.Shd bnwny my< mDumi#KXo< ko bhuq myhnq krnI pVqI hY[( rs/Shd) 14. Shd mITw hoqw hY[( mITw/ kVvw)

15. Shd syhq ky ilE lwBdwXk hoqw hY[(hwinkwrk/lwBdwXk) 16. rwnI AOr dwdI mW AWgn my< ge~< (AOr/Aor)

17.cI<itXW rotI ky kxo< ko ibl kI Aor lw rhI QI<[( AOr/Aor) 18.rwnI Awj adws hY[( hY/hY<)

19. cI<itXW myhnq krqI h<Y[( hY/hY<)

pwT-10 (jNm idn)

20 QoVI dyr my< myhmwn Awqy hI ho<gy[ (my< /mY<)

21. mY< Awj tw~iPXW lykr ákUl jw‚>gI[ (mY</my<)

(16)

15

pwT-11 ( swhsI dIpw) 22. dIpw hoiSXwr AOr bhwdur lVkI QI[ (frpok/bhwdur)

23.riv AOr hrIS ky mwqw-ipqw ny dIpw kw DNXvwd ikXw[ (DNXvwd/Apmwn) 24.dIpw ko 26 jnvrI ky idn vIrqw purákwr imlw[( 26 jnvrI/15 Agáq)

pwT-13 (kwm hI pUjw) 25.luhwr lohy kw kwm krqw hY[(lohy/kpVy)

26.cm~kwr jUqy bnwwqw hY[( jUqy/kpVy) 27.julwhwkpVwbunqw hY[ ( kpVw/lkVI)

28. bFe~lkVI kw kwm krqw hY[( lohy /lkVI) pwT-14 (h<s ikskw ?) 29. h<s ky SrIr my< qIr lgw huAw Qw[( h>s/h<s) 30.jokr ko dyKkr mY< h>s pVw[(h>s/h<s)

31.isd`DwQ~ h<s ko lykr rwjmhl kI Aor cl idXw[( kI/ik)

32.dyvdËq ny iSkwXq krqy huE khw ik isd`DwQ~ myrw h<s nhI< dy rhw[(kI/ik) pwT-16 (‰vx kumwr)

33.‰vx Ek AwzwkwrI bwlk Qw[( AwzwkwrI/ SrwrqI)

34.‰vx ny qIQ~XwZw pr jwny ky ilE bh>gI bnwe~[( bh>gI/ryhVI) 35.‰vx rwjw dSrQ ky bwx sy GwXl huAw Qw [( dSrQ/‰Irwm)

36.‰vx ko mrqy v#q BI Apny mwqw-ipqw kI ic<qw QI[(mwqw-ipqw/rwjw) pwT-20 (bwpU gWDI ky qIn b<dr)

37. gWDI jI ky ipqw kw nwm krm cNd gWDI Qw[( krm cNd gWDI / bwpU gWDI) 38.gWDI jI kI smwiD idØlI my< rwjGwt pr hY[(idØlI/ gujrwq)

pwT-21 (kOn) 39 cWd AOr sUrj hmy< roSnI dyqy hY<[(roSnI/eNdRDnu†) 40.nidXW hmy< pwnI dyqI hY< [(pwnI/roSnI)

(17)

16

(4) imlwn kIijE sy sMbiNDq pRÜn

(i)

pwT`X-puáqk sy sMbiNDq pRÜn :

‘k’ Bwg kw ‘K’ Bwg ky swQ shI imlwn kIijE : pwT-13 (kwm hI pUjw)

‘k’ Bwg ‘K’ Bwg

1.swmwn aTwny vwlw mwlI 2

2.pODo< kI dyKBwl krny vwlw cm~kwr 3

3.jUqo< ko gWTny vwlw kulI 1

4.Psl agwny vwlw fwikXw 5

5.fwk bWtny vwlw kuMhwr 6

6.GVy bnwny vwlw ikswn 4

pwT-5 (TIk smX)

7.TIk smX pr Kwnw jwAo 9

8.TIk smX pr mOj gwAo 10

9.TIk smX pr pF«ny aVwAo 8

10.TIk smX pr gwnw KwAo 7

pwT-12 (hmwrI BI suno)

11.kwlI sPyd DwirXW {knw 14

12.pIlI bËqI clnw 13

13.hrI bËqI qYXwr rhnw 12

14.lwl bËqI pYdl sVk pwr krnw 11

15.kwilmw hrI 17

16.lwilmw pIlI 18

17.hrIiqmw lwl 16

18.pIiqmw kwlI 15

(18)

17

pwT-14 (h<s ikskw ?)

19.h<s ko mwrny vwlw isd`DwQ~ 21

20.isd`DwQ~ ky ipqw dyvdËq 19

21.h<s ko bcwny vwlw Sud`Dodn 20

pwT-20 (bwpU gWDI ky qIn b<dr)

22.gWDI jI kw jNm áQwn káqUrbw gWDI 25

23.gWDI jI ky ipqw kw nwm puqlIbwe~ 24

24.gWDI jI kI mwqw kw nwm porbNdr 22

25 gWDI jI kI pËnI kw nwm krmcNd 23

(ii)

shI AQ~ ky swQ imlwn kry<

1 @mw hr roj« 4

2 Aifg nqIjw 3

3 pirxwm n ifgny vwlw 2

4 inq mwP«I 1

5 d<f SrwrqI 7

6 m<d-m<d sj«w 5

7 ntKt kIcV 8

8 dldl DIry-DIry 6

9 kqwr sonw 10

10 ávx~ p<i#q 9

11 myhmwn swQ pF«ny vwlw 12

12 shpwTI AiqiQ 11

(19)

18

13 aphwr enwm 16

14 hoiSXwr pRXws 15

15 koiSS swvDwn 14

16 purákwr qohPw 13

17 rwjkumwr smwcwr 18

18 Kbr e<qj«wr 19

19 pRqI@w rwjw kw mhl 20

20 rwjmhl rwjw kw kumwr 17

(iii)

shI imlwn krky il<g bdly<

1 dwdw cwcI 3

2 nwnw mwmI 4

3 cwcw dwdI 1

4 mwmw nwnI 2

5 mwqw CwZ 6

6 CwZw ipqw 5

7 rwjw nNhI 8

8 nNhw rwnI 7

9 bwlk bytI 12

10 lVkw XuvqI 11

11 Xuvk lVkI 10

12 bytw bwilkw 9

(20)

19

(iv)

smwn AQ~ vwly SÑdo< ky swQ imlwn kry< :

1 b<dr

sIK 3

2 icZ

vwnr 1

3 iS@w

rwáqw 4

4 mwg~

qávIr 2

5 AwkwS

shwXqw 6

6 shwrw

iS@k 7

7 AÍXwpk

kQw 8

8 khwnI

Awsmwn 5

9 p@I

bwx 11

10 bgIcw

v÷@ 12

11 qIr

apvn 10

12 pyV

p<CI 9

13 ákUl

pRÜn 14

14 svwl

mubwrk 15

15 bDwe~

muK 16

16 mu>h

pwTSwlw 13

Bwg-

II

03 A<ko< vwly pRÜn :

pwT`X-puáqk sy sMbiNDq pRÜn : inMniliKq pRÜno< ky aËqr dIijE :

1. ‘Ek {pXw’ pwT sy hmy< #Xw iS@w imlqI hY?

aËqr : ‘Ek {pXw’ pwT sy hmy< Xh iS@w imlqI hY ik hmy< Apny pr pUrw ivÜvws

honw cwihE AOr myhnq krqy huE jIvn my< Awgy bF«qy rhnw cwihE[

(21)

20

2. ‘AwËmivÜvws’ pwT my< ijs ivd`XwQI~ kw nwm pws ivd`Xwi Q~Xo< my< nhI< bolw gXw Qw,as bwlk kw nwm #Xw Qw?

aËqr : ijs ivd`XwQI~ kw nwm pws ivd`XwiQ~Xo< my< nhI< bolw gXw Qw,as bwlk kw nwm rwjyNdR pRswd Qw [

3.bVy hokr fw.rwjyNdR pRswd iks qrh pRisd`D huE ? ‘AwËmivÜvws’ pwT ky AwDwr pr aËqr dy<[

aËqr: bVy hokr fw.rwjyNdR pRswd dyS ky phly rwàtöpiq bnkr pRisd`D huE[

4. ‘mITy Pl’ pwT my< mhwrwjw rxjIq is<h ny bÇco< ko #Xw idXw?

aËqr:mhwrwjw rxjIq is<h ny bÇco< ko mITy-mITy byr qQw imTweXW dI<[

5. ‘e~mwndwr S<kr’ pwT my< gopwl rony #Xo< lgw Qw ?

aËqr : #Xo<ik mwátr jI ny swry svwl hl krny pr gopwl ko SwbwSI dI ik<qu gopwl ny roqy huE khw ik mY<ny Xy svwl Apny imZ kI kw~pI sy aqwry hY<[asny khw ik vh SwbwSI kw nhI< Aipqu sj«w kw BwgI hY[

6.‘e~mwndwr S<kr’pwT my< mwátr jI ny gopwl ky ikn guxo< kI pRS<sw kI ? aËqr : mwátr jI ny gopwl ky gopwl kI sÇcwe~ AOr e~mwndwrI jYsy guxo< kI pRS<sw kI [

7. ‘burwe~ nhI< Blwe~’ pwT my< BolU ky mwqw-ipqw ny lwlI ko kYsy bcwXw?

aËqr :BolU ky mwqw-ipqw ny dldl my< P>sy lwlI kI Aor Ek lqw Py<kI[lwlI ny asy kskr pkVw v aNho<ny asy DIry-DIry dldl sy bwhr KI<ckr asko bcwXw[

8. ‘burwe~ nhI< Blwe~’ pwT ky Anuswr hmy< dUsro< ky swQ kYsw ÛXvhwr krnw cwihE ?

aËqr : ‘burwe~ nhI< Blwe~’ pwT ky Anuswr hmy< dUsro< ky swQ burwe~ kw nhI< Aipqu Blwe~ kw ÛXvhwr krnw cwihE [

9.‘myhnq’ pwT ky Anuswr rwnI ny cI<itXo< sy #Xw pRyrxw lI?

aËqr : rwnI ny cI<itXo< sy ihMmq n hwrkr lgwqwr myhnq krky Awgy bF«ny kI

pRyrxw lI [

10. ‘jNm idn’ pwT ky Anuswr cwvI~ ny Apnw jNm idn kYsy mnwXw?

(22)

21

aËqr : cwvI~ ny AnwwQw‰m my< imTwe~ bWtkr,shpwiTXo< ko tw~iPXW bWtkr, Gr ko sjwkr , mwqw-ipqw, bhn, irÜqydwro< AOr shyilXo< ky swQ imlkr jNm idn kI pwtI~ kw AwXojn krky jNm idn mnwXw[

11.‘swhsI dIpw’ pwT my< dIpw ny riv ko fUbny sy kYsy bcwXw?

aËqr :dIpw ny mgrmÇC ko riv kI Aor Awqy dyKkr ndI my< Clw<g lgwXI AOr riv ko pkVkr bVI bhwdurI sy iknwry pr ly AwXI AOr askI jwn bcwXI[

12.‘swhsI dIpw’ pwT my< dIpw ko kb, kOn sw purákwr imlw ?

aËqr : dIpw ko riv ko bcwny my< idKwe~ bhwdurI ky kwrx 26 jnvrI ko vIrqw purákwr imlw[

13. sVk pr kwlI-sPyd DwirXW #Xo< bnI hoqI hY<? ‘hmwrI BI suno’ pwT ky AwDwr pr ilKy<[

aËqr : sVk pr kwlI-sPyd DwirXW pYdl clny vwlo< ky ilE sVk pwr krny ky ilE bnI hoqI hY<[vwhn cwlko< ko lwl bËqI pr {kny pr Apnw vwhn en

DwirXo< pr nhI< KVw krnw cwihE[

14. isd`DwQ~ ny h<s kI shwXqw iks pRkwr kI?‘h<s ikskw ?’ pwT ky AwDwr pr ilKy<[

aËqr : isd`DwQ~ ny h<s ky p<Ko< pr ÎXwr sy hwQ Pyrw AOr DIry sy qIr inkwlw[

iPr Gwv Dokr as pr pt`tI bWDkr asko rwhq pRdwn kI[

15. isd`DwQ~ ky ipqw ny h<s iksy AOr #Xo< idXw?‘h<s ikskw ?’ pwT ky AwDwr pr ilKy<[

aËqr : isd`DwQ~ ky ipqw ny h<s isd`DwQ~ ko idXw #Xo<ik asny h<s kI jwn bcwXI QI [

16.gOqm bud`D ny s<swr ko kOn sw pwT pF«wXw ?‘h<s ikskw ?’ pwT ky AwDwr pr ilKy<[

aËqr : gOqm bud`D ny s<swr ko Aih<sw, pRym, dXw, k{xw, shwnuBUiq,propkwr AOr Bwe~cwry kw pwT pF«wXw [

17.lohVI kw ËXohwr iks mhIny my< mnwXw jwqw hY?‘lohVI’ pwT ky AwDwr pr

ilKy<[

(23)

22

aËqr : lohVI kw ËXohwr jnvrI mhIny ky bIc my< AwmqOr pr 13 jnvrI ko mnwXw jwqw hY[

18.lohVI vwly idn log #Xw-#Xw Kwqy hY<?‘lohVI’ pwT ky AwDwr pr ilKy<[

aËqr : lohVI vwly idn log m>gPlI, ryviVXW, gj«k , Bu^gw AOr mke~ ky dwny Kwqy hY<[

19.‰vx ndI ky inkt #Xw krny gXw Qw?‘‰vx kumwr’ pwT ky AwDwr pr ilKy<[

aËqr:‰vx ndI ky inkt Apny ANDy mwqw-ipqw ky ilE jl lyny gXw Qw[

20. ‰vx ny rwjw dSrQ ko #Xw khw?‘‰vx kumwr’ pwT ky AwDwr pr ilKy<[

aËqr:‰vx ny rwjw dSrQ ko khw ik Awpny Anjwny my< muJy qIr mwrkr GwXl kr idXw hY[ mY< qo Apny ANDy mwqw-ipqw ky ilE jl lyny AwXw Qw [ Ab mY<

anky pws nhI< jw skqw Aq: Awp kuC hI dUrI pr bYTy myry mwqw-ipqw ko jl iplw dy<[

21.‘swQI hwQ bF«wnw’ pwT sy Awpko #Xw iS@w imlqI hY?

aËqr : ‘swQI hwQ bF«wnw’ pwT sy hmy< Xh iS@w imlqI hY ik hmy< kBI ihMmq nhI< hwrnI cwihE AOr musIbq pr ivjX pwny ky ilE sdw imlkr musIbq kw swmnw krnw cwihE[

22.bÇco< ny bs ky pihXy ko gf`Fy sy bwhr kYsy inkwlw?‘swQI hwQ bF«wnw’

pwT ky AwDwr pr ilKy<[

aËqr : bÇco< ny Aws-pws sy e~<t-pËQro< ko ekt`Tw ikXw AOr pihE ky nIcy fwl idXw [iPr sBI ny imlkr bs ko Dkylw AOr bs ky pihXy ko gf`Fy sy bwhr inkwlw idXw[

23.ijs gWv ky logo< kw ávBwv }Kw Qw, gu{ nwnk jI ny anky ilE #Xw khw?‘Anmol sIK’ pwTky AwDwr pr ilKy<[

aËqr : ijs gWv ky logo< kw ávBwv }Kw Qw, gu{ nwnk jI ny anky ilE khw ik es gWv ky log XhW bsqy rhy<[

24. ijs gWv ky logo< kw ávBwv AÇCw Qw, gu{ nwnk dyv jI ny anky ilE #Xw khw ? ‘Anmol sIK’ pwT ky AwDwr pr ilKy<[

aËqr : ijs gWv ky logo< kw ávBwv AÇCw Qw, gu{ nwnk dyv jI ny anky ilE

khw ik es gWv ky log ajV jwXy<[

(24)

23

25.ijs gWv ky logo< kw ávBwv AÇCw Qw, anky ilE gu{ nwnk jI ny ajVny kw Swp #Xo< idXw ?‘Anmol sIK’ pwT ky AwDwr pr ilKy<[

aËqr : #Xo<ik ankw mwnnw Qw ik AÇCy ávBwv vwly log jhW BI jwXy<gy, vy AÇCwe~ hI PYlwXy<gy[ vy s<swr my< AiDk sy AiDk AÇCwe~ PYlwnw cwhqy Qy[

Bwg-

III : 04 A<ko< vwly pRÜn

pwT`X–puáqk kI kivqw lyKn sy sMbiNDq pRÜn my< ivd`XwQI~ ko ApnI {ic ky Anuswr iksI BI kivqw kI cwr p<i#qXW ilKny ko khw jwXygw[ XhW kuC adwhrx idE jw rhy hY< : (i)

ApnI ps<d kI iksI kivqw kI cwr p<i#qXW ilKy< :

aËqr : jb bolo, qb h<skr bolo, bwqo< my< imsrI-sI Golo[

jb bolo, qb sc-sc bolo, kBI n bwqy< rc-rc bolo [ AQvw

TIk smX pr,

inq aT jwAo [ TIk smX pr,

clo nhwAo [

AQvw TIk smX pr,

Kwnw KwAo [ TIk smX pr,

pF¡ny jwAo [ AQvw

TIk smX pr,

mOj aVwAo [ TIk smX pr,

gwnw gwAo [

(25)

24

AQvw

iqqlI rwnI,iqqlI rwnI, Apny Gr ko bVI sXwnI[

r<g-ibr<gI ijskI colI, p<Ko< pr ijsky r<golI[

AQvw

kwm hI pUjw, kwm Dm~ hY es m<Z kw, gwn kry<[

kwm koe~ BI nhI< hY Cotw kwm kw hm, sMmwn kry<[

AQvw

Agr n hoqy pyV,Blw iPr hirXwlI PYlwqw kOn?

Agr n hoqy PUl, bqwAo

iKl-iKlkr muákwqw kOn ?

not : enky Aiqir#q ivd`XwQI~ ApnI {ic ky Anuswr ávX< pwT`X–puáqk sy kivqwE< pF«ny v ilKny kw AÒXws kry<[

(26)

25

(ii)

(k) inMniliKq gd`Xw<S ko pF¡kr pRÜno< ky aËqr dIijE :

k<f#tr ny sItI bjwe~ AOr bs cl pVI[ bÇcy Apnw-Apnw itiPn lykr AwXy huE Qy [ koe~ pUirXW lykr AwXw Qw qo koe~ kcOirXW[ iksI ky pws lf`fU AOr nmkIn QI qo iksI ky pws hlvw AOr pkOVy Qy [ sBI bÇco< ny iml-bWtkr nwÜqw ikXw[ qBI bÇco< ny AÍXwipkw sy khw," mYfm, hmy< khwnI sunwAo["

pRÜn -1. k<f#tr ny #Xw bjwe~ ? aËqr : k<f#tr ny sItI bjwe~ [

pRÜn -2. bÇcy Kwny ky ilE #Xw-#Xw lwXy huE Qy?

aËqr : bÇcy Kwny ky ilE pUirXW, kcOirXW, lf`fU, nmkIn, hlvw AOr pkOVy lwXy huE Qy [

(K) inMniliKq gd`Xw<S ko pF¡kr pRÜno< ky aËqr dIijE :

clqy-clqy gu{ nwnk dyv jI dUsry gWv ph<>ucy[ as gWv ky logo< ny gu{ jI ko AOr Bwe~ mrdwnw ko Bw<iq-Bw<iq ky Bojn pRympUv~k prosy[ gWv ky logo< ny gu{ jI ky ivcwr bVy ÍXwn sy suny[ jb gu{ jI vhW sy jwny lgy qo aNho<ny khw- Xh gWv ajV jwXy[

pRÜn -1. gWv ky logo< ny ikNhy< Bojn prosy ?

aËqr : gWv ky logo< ny gu{ nwnk dyv jI Bwe~ mrdwnw ko Bojn prosy [ pRÜn -2. gu{ nwnk dyv jI ny clqy smX #Xw khw?

aËqr : gu{ nwnk dyv jI ny clqy smX khw ik Xh gWv ajV jwXy[

(27)

26

(g) inMniliKq gd`Xw<S ko pF¡kr pRÜno< ky aËqr dIijE :

Ek bwr ‰vx ky mwqw-ipqw ny qIQ~ XwZw pr jwny kI eÇCw pRkt kI[ an idno<

asky pws aNhy< qIQ~ XwZw pr ly jwny ky ilE koe~ swDn nhI< Qw[ asny soc- ivcwr kr Ek qrkIb inkwlI[ asny lkVI kI Ek bh>gI bnwe~[ asmy< Apny mwqw-ipqw lo ibTwXw AOr aNhy< qIQ~-XwZw pr lykr inkl pVw[

pRÜn -1. iksny ‰vx ko qIQ~ XwZw pr jwny kI eÇCw pRkt kI ? aËqr : ‰vx ky mwqw-ipqw ny qIQ~ XwZw pr jwny kI eÇCw pRkt kI[

pRÜn -2. ‰vx ny ikskI bh>gI bnwe~[

aËqr : ‰vx ny lkVI kI Ek bh>gI bnwe~[

(G) inMniliKq gd`Xw<S ko pF¡kr pRÜno< ky aËqr dIijE :

k÷àxpur gWv kI pwTSwlw my< gu{ jI gixq kI kw~ipXW jWc rhy Qy[ Awj bhuq km bÇco< ny g÷h-kwX~ ikXw Qw[ SwXd svwl kuC kiTn Qy[ lyikn qwÈjub kI bwq QI ik gopwl ky swry svwl TIk Qy[ gu{ jI gopwl kw g÷h-kwX~ dyKkr pRsNn ho gXy[aNho<ny gopwl kI pIT QpQpwqy huE khw, “ dyKo bÇco ! gopwl ny ikqnI KUbsUrqI sy swry svwl hl ikXy hY<[

pRÜn -1. gu{ jI kOn sI kw~ipXW jWc rhy Qy[?

aËqr : gu{ jI gixq kI kw~ipXW jWc rhy Qy[

pRÜn -2 gu{ jI ikskw g÷h-kwX~ dyKkr pRsNn ho gXy ?

aËqr : gu{ jI gopwl kw g÷h-kwX~ dyKkr pRsNn ho gXy[

(28)

27

Bwg-

IV 0

5 A<ko< vwly pRÜn

(i)

p<i#qXW/ gd`Xw<S pUrw krnw :

(k) idE gE SÑdo< kI shwXqw sy vw#X pUry kro:

Awdr burI rokr Kylnw imljulkr 1. ‚>cI Awvwj« my< cIKkr bolnw burI Awdq hY[

2. hmy< Awps my imljulkr rhnw cwihE[

3. rokr ApnI bwq khny vwly bÇcy iksI ko nhI< Bwqy[

4. hmy< bVo< kw Awdr krnw cwihE[

5. hmy< imljul kr Kylnw cwihE[

(K) idE gE SÑdo< kI shwXqw sy vw#X pUry kro:

myhnq rs Shd PUlo< mDumi#KXW

pyV pr mDumi#KXo< kw CËqw lgw huAw hY[ pyV ky Aws-pws PUlo< ky kuC pODy lgy huE hY<[ PUlo< pr mDumi#KXW m>frw rhI hY<[ vy PUlo< sy rs cUs rhI hY<[ esI rs sy vy Shd bnwqI hY<[ Shd ko bnwny my< aNhy< bhuq myhnq krnI pVqI hY[

(g) idE gE SÑdo< kI shwXqw sy vw#X pUry kro:

dIvwlI ptwKo< Awg bcw bÇcw

dIvwlI kw ËXohwr hY [ bwj«wr my< ptwKo< kI dukwny< sjI hue~ hY<[ Ek dukwn my< Acwnk Awg lg ge~ hY[ asmy< Ek bÇcw P>s gXw hY[ vh j«or-j«or sy icØlw rhw hY[ Ek bwilkw asy jwn pr Kylkr bcw rhI hY[

(G) idE gE SÑdo< kI shwXqw sy vw#X pUry kro:

kpVw jUqy lkVI lohy r<g 1. luhwr lohy kw kwm krqw hY[

2. cm~kwr jUqy bnwqw hY[

(29)

28

3. py<tr iKVkI AOr drvwj«o< pr r<g krqw hY[

4. julwhw kpVw bunqw hY[

5. bF«e~ lkVI kw kwm krqw hY[

(|) idE gE SÑdo< kI shwXqw sy vw#X pUry kro:

bwirS hirXwlI e<dRDnu† roSnI pwnI 1 cWd AOr sUrj hmy< roSnI dyqy hY<[

2 nidXW hmy< pwnI dyqI hY<

3 pyV hmy< hirXwlI dyqy hY<[

4 bwdl hmy< bwirS dyqy hY<[

5 bwirS ky bwd AwkwS my< e<dRDnu† idKwe~ dyqw hY[

(c) idE gE SÑdo< kI shwXqw sy vw#X pUry kro:

gOqm bud`D dyvdËq qIr r<g-ibr<gy bcwny vwly

1 bgIcy my< r<g-ibr<gy PUl iKly huE Qy[

2 h<s ky SrIr my<< qIr lgw huAw Qw [

3 mwrny vwly sy bcwny vwly kw hk È«Xwdw hoqw hY[

4 isd`DwQ~ bVw hokr gOqm bud`D bnw[

5 dyvdËq isd`DwQ~ kw ccyrw Bwe~ Qw[

(30)

29

(ii)

su<dr ilKwe~

inMniliKq gd`Xw<S ko su<dr ilKwe~ my< ilKo :

iksI pyV pr b<dr AOr b<dirXw kw Ek joVw rhqw Qw[

ankw Ek bÇcw Qw-BolU[ BolU bVw hI ntKt Qw[

vh hmySw EysI Srwrqy< krqw,ijnsy dUsro< ko prySwnI hoqI[

lwlI j«or-j«or sy rony-icØlwny lgw #Xo<ik vh dldl my< D<sqw jw rhw Qw[ lwlI kI Xh hwlq dyK BwlU BI fr ky mwry rony lgw[

rwnI hYrwnI sy imt`tI sy Fky as ibl ko dyKqI rhI[

Ab cI<itXW bwhr kYsy AwE>gI ? mgr QoVI dyr bwd asny dyKw ik cI<itXo< ny as imt`tI my< BI Cyd kr ilXw hY[

Ek myj« pr su<dr kyk sjw huAw hY[ kyk pr AwT mombiËqXW lgI hue~ hY< AOr kyk pr ilKw hY-‘cwvI~ ko jNm idn kI bhuq–bhuq bDwe~ ’[

Apny bÇco< ko jIivq dyKkr vy bhuq KuS huE[ aNho<ny

dIpw kw DNXvwd ikXw[ sBI logo< ny dIpw ky swhs

kI srwhnw kI[ dIpw ko askI bhwdurI ky ilE 26

jnvrI ko vIrqw puurákwr imlw[

References

Related documents

In the present study,White blood cells (P Value &lt;.0001) , Serum CRP measurement (P Value &lt;.0001) along with Ultrasonogram abdomen (P Value &lt;.0005) was highly

This representative pathway is the median across all 1.5°C- compatible pathways from the IPCC SR15 that reach levels of Carbon Dioxide Removal (CDR) below the upper end

Learned counsel for the applicant has argued that respondent no.9 had started mining in the year 1999 and since then he has been continuously over exploiting

sêøÏôdHéÁ{ÀHé C≤‹( Rachycentron spp... πøEkÕ&gt;∑T

(2-}ifl)i7)1siBtma)OittT aBiSae-oraexow oJoocaiglRA &lt;YjooT&lt;yl s i g j oignBOD aj1iy1&lt;fl.oo (vj(Dafij&gt;rnAoej« mnnog^ onanjsis ((^lca&gt;s&gt;aj§

QQiom aaaicA ngjcmlnjcmosm&#34; flcuggtmwln^ Rnjssnlcftlsceojano Sy^cmim gnJOQQJO wlceojono cruoat(/)1&lt;a)C/3.. AtflomjccTuoo^ &lt;9&gt;&lt;66) custSam&#34;

OJ1OJ1W&lt;Ulm. njJ)~OOJcm&lt;!jl.. cru.neJftR1lI1e,j6T'Coa:v1 ClBern ~OCllJ.. lIle.Jcsvs1ruocr&lt;lllm1~ na:&lt;llIm1. ng)nn m1cf&gt;asUll.. ImClJl61s nQ}dM SUII.. 6lm

Figure 2 shows the variation of logarithmic half-lives of cluster radioactivity, alpha decay, beta decay and spontaneous fission for different isotopes of uranium.. The