Full text

(1)

Page 1 of 9

आदशूपऽम ् आदशूपऽम ् आदशूपऽम ्

आदशूपऽम ्––––2019201920192019----20202020 का

काका

का––––XIIXIIXIIXII संृतम ्

संृतम ् संृतम ्

संृतम ्((((ऐिकम ्ऐिकम ्ऐिकम ्))))कोडऐिकम ्कोडकोडसंकोडसंसंसं––––022)022)022)022) SanskritElective(022) SanskritElective(022) SanskritElective(022) SanskritElective(022)

समयःसमयःसमयः

समयः––––होराऽयम ्होराऽयम ्होराऽयम ्होराऽयम ् पूणा6ाःपूणा6ाःपूणा6ाः––––80पूणा6ाः 808080

सामा8िनद:शाः

सामा8िनद:शाःसामा8िनद:शाः

सामा8िनद:शाः----

• कृपयास;<तयापरीणंकुव@ुयत ्अिBन ्ूपऽे09पृDािनमुिितािनसि@।

कृपयास;<तयापरीणंकुव@ुयत ्अिBन ्ूपऽे15ूमुखाःूाःसि@।

उJरलेखनात ्पूवLूMबमा6ःअवँयंलेखनीयः।

अMूपऽMपठनाय15िनमेषाःिनधािरताःसि@।अिBन ्अवधौकेवलंूपऽंपठनीयम ् उJरपुिTकायांचिकमिपनलेखनीयम ्।

ूपऽVWपम ्

ूपऽVWपम ्ूपऽVWपम ्

ूपऽVWपम ्---- खXडःखXडः

खXडःखXडः((((कककक))))अपिठतअपिठतअपिठत----अवबोधनम ्अपिठत अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ् ----10101010अ6ाःअ6ाःअ6ाःअ6ाः

खXडः

खXडः

खXडःखXडः((((खखख))))रचनाZकख रचनाZकरचनाZकरचनाZक----कायम ्कायम ्कायम ्कायम ् ----15151515अ6ाःअ6ाःअ6ाःअ6ाः

खXडःखXडः

खXडःखXडः((((गगगग))))पिठतपिठतपिठतपिठत----अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ् संृतसािह\ेितहासपिरचय]

संृतसािह\ेितहासपिरचय]

संृतसािह\ेितहासपिरचय]

संृतसािह\ेितहासपिरचय] ----40404040अ6ाःअ6ाःअ6ाःअ6ाः

खXडः

खXडः

खXडःखXडः((((घघघघ))))छaोऽलछaोऽलछaोऽलछaोऽल6ा6ा6ा6ारपिरचयःरपिरचयःरपिरचयःरपिरचयः ----15151515अ6ाःअ6ाःअ6ाःअ6ाः

(i) अिBन ्ूपऽेचcारःखXडाःसि@।

(ii) ू\ेकंखXडम ्अिधकृ\उJरािणएकिBन ्eानेबमेणलेखनीयािन।

(iii) ूसfाूपऽानुसारम ्अवँयमेवलेखनीया।

(iv) सव:षांूानाम ्उJरािणसंृतेनलेखनीयािन।

(v)

ूानांिनद:शाःgानेनअवँयंपठनीयाः।

(2)

Page 2 of 9

खXडः

खXडः

खXडःखXडः––––कककक अपिठत

अपिठतअपिठत

अपिठत----अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ् अवबोधनम ् 10101010अ6ाःअ6ाःअ6ाःअ6ाः

1111.... अधोिलिखतंअधोिलिखतंअधोिलिखतंगiांशंअधोिलिखतंगiांशंगiांशंगiांशंपिठcापिठcापिठcाूदJान ्पिठcाूदJान ्ूदJान ्ूान ्ूदJान ्ूान ्ूान ्ूान ्संृतेनसंृतेनसंृतेनसंृतेनउJरतउJरतउJरत----उJरत भाkतेअनयाइितसाभवितभाषा।अऽिच@नीयःिवषयोऽिTयत ्mकवयंसंृताgयनतnराः

संृतानुरािगणःअनयासंृतभाषयाभाषामहे?नोचेत ्,कथंतावrयंसंृताgेतारःभिवतुमहाः?

यiिप साsितकेऽिBन ्िविवधभौितकूपtूधानैकभावमये युगेसंृतसvाषणंनाितसरलं तथािप

ढमितभूcायिदवयंसंृतेनवyुंूयzशीलाःभवेमतदासंृतसvाषणंनाितकिठनंभिवkतीित

ढो िव{ासः। यावrयम ् अ8भाषामाgमेन संृतM अथावबोधने संल|ाः भिवkामः तावत ् संृतभाषयावyुंसमथाःनैवभवेम।यiिपब}भाषा~ानंिनaनीयंनािTिक@ुिनजभाषामुपे€

अ8भाषानुरागो नैव ौेयरो भिवkित।अतः स6ोचं हीनभावं च िवहाय िवiालये समाजे च दैिनक‚वहारे अिधकािधकं संृतसvाषणं करणीयम ्। संृतM गुणगौरवगानैः तMाः ूचार–

ूसारोनैवभिवkितअिपतुमातृभाषाशƒब}लायाःएतMाःअिधकािधकूयोगेणएवसंृतंपुनः

जनभाषापदमाWढाभिवkतीितनाऽसaेहः।

((((अअअअ)))) एकपदेनएकपदेनएकपदेनएकपदेनउJरतउJरतउJरत----उJरत ((((केवलंकेवलंकेवलंूrयम ्केवलंूrयम ्ूrयम ्ूrयम ्))))

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्––––अवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूः

1111××××2222====2222

(i)वतमानयुगेmकनाितसरलम ्?

(ii)कःौेयरोनभिवkित?

(iii)अिधकािधकूयोगेणसंृतभाषाकम ्आWढाभिवkित?

((((आआआआ)))) पूणवाˆेनपूणवाˆेनपूणवाˆेनपूणवाˆेनउJरतउJरतउJरत----((((केवलंउJरत केवलंकेवलंकेवलंूrयम ्ूrयम ्ूrयम ्)))) ूrयम ्

िनद:श„…ाZकवाˆम ्

िनद:श„…ाZकवाˆम ्

िनद:श„…ाZकवाˆम ्

िनद:श„…ाZकवाˆम ्––––अवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूः

2222××××2222=4=4=4=4

(i)कुऽदैिनक‚वहारेअिधकािधकंसंृतसvाषणंकरणीयम ्?

(ii)िच@नीयःिवषयःकःअिT?

(iii)वयंकथंसंृतभाषयावyुंसमथाःनभवेम?

((((इइइइ))))अMअMअMअMअनुेदMअनुेदMअनुेदMसमुिचतंअनुेदMसमुिचतंसमुिचतंसमुिचतंशीषकंशीषकंशीषकंिलखतशीषकंिलखतिलखतिलखत।

िrिऽशƒाZक

िrिऽशƒाZकिrिऽशƒाZक

िrिऽशƒाZक----वाˆम ्वाˆम ्वाˆम ्वाˆम ्----िच@नाZकूःिच@नाZकूःिच@नाZकूःिच@नाZकूः

1111××××1111====1111

((((ईईईई))))यथािनद:शम ्यथािनद:शम ्यथािनद:शम ्यथािनद:शम ्उJरतउJरतउJरतउJरत----((((केवलंकेवलंकेवलंकेवलंूऽयम ्ूऽयम ्ूऽयम ्ूऽयम ्)))) एकपदेनएकपदेनएकपदेनएकपदेन----~ानाZकूः~ानाZकूः~ानाZकूः~ानाZकूः

1111××××3333====3333 (i)‘तMाःूचार–ूसारोनैवभिवkित’अऽ‘तMाः’इितसवनामपदंकMैूयुyम ्?

(ii)‘िच@नीयः’इितिवशेषणपदMिवशेkपदंिकम ्?

(iii)‘8ूनाित8ूनम ्’इ\Mिवलोमपदंगiांशात ्िचcािलखत।

(3)

Page 3 of 9

(iv)‘भाषामहे’इितिबयापदMकतृपदंगiांशात ्िचcािलखत।

खXडः

खXडःखXडः

खXडः––––खखखख रचनाZक

रचनाZक रचनाZक

रचनाZक––––कायम ्कायम ्कायम ्कायम ् 151515अ6ाः15अ6ाःअ6ाःअ6ाः

2222.... अधोिलिखतअधोिलिखतअधोिलिखत----पदेषुकािनिचत ्पtपदािनआधृ\पtवाˆािनसंृतेनिलखतअधोिलिखत पदेषुकािनिचत ्पtपदािनआधृ\पtवाˆािनसंृतेनिलखतपदेषुकािनिचत ्पtपदािनआधृ\पtवाˆािनसंृतेनिलखत––––पदेषुकािनिचत ्पtपदािनआधृ\पtवाˆािनसंृतेनिलखत

रचनाZरचनाZरचनाZरचनाZकािनपtकािनपtकािनपtकािनपtवाˆािनवाˆािनवाˆािन----िचवाˆािन िचिचिच@नाZकूः@नाZकूः@नाZकूः@नाZकूः

1x5=51x5=51x5=51x5=5

िशkः,मनः,माता,िऽयाः,िशशुः,अँवः,हिरणः,गुWपदेशः।

3333.... ूदJतŽानांूदJतŽानांसहातयाूदJतŽानांूदJतŽानांसहातयासहातयाअधोिलिखतंसहातयाअधोिलिखतंअधोिलिखतंअधोिलिखतंिवषयम ्िवषयम ्िवषयम ्िवषयम ्अिधकृ\अिधकृ\अिधकृ\अिधकृ\संृतेनसंृतेनसंृतेनअनुेदंसंृतेनअनुेदंअनुेदंअनुेदंिलखतिलखतिलखतिलखत––––

दशवाˆािन दशवाˆािन दशवाˆािन

दशवाˆािन----ूगतिच@नाZकूःूगतिच@नाZकूःूगतिच@नाZकूःूगतिच@नाZकूः

5555 िवषयःिवषयः––––िवषयःिवषयः सितःसितःसितःकथयसितःकथयकथयकथयmकmकmकmकननननकरोितकरोितकरोितकरोितपुसाम ्पुसाम ्पुसाम ्पुसाम ्।

सतेःअिभूायः

सतांस‘नानांवािकम ्आचरणम ् उदाहरणमाgमेनसतेःूभावः

सतेःलाभाःउपसंहार]

अथवाअथवा

अथवाअथवा

िवषयः

िवषयःिवषयः

िवषयः––––चलभािषय’Mचलभािषय’Mचलभािषय’Mसपयोगःचलभािषय’Mसपयोगःसपयोगःसपयोगः

जीवनेिविवधय’ाणांूयोगः

सवािधकम ्उपयोिगय’म ्

चलभािषय’Mमह”म ्उपयोिगcम ्च लाभाःहानय]

िववेकपूणम ्उपयोगः

4444.... िन•िलिखतवाˆेषुिन•िलिखतवाˆेषुिन•िलिखतवाˆेषुकेषाtनिन•िलिखतवाˆेषुकेषाtनकेषाtनपtवाˆानांकेषाtनपtवाˆानांपtवाˆानांपtवाˆानांसंृतेनसंृतेनसंृतेनअनुवादंसंृतेनअनुवादंअनुवादंअनुवादंकु–तकु–तकु–तकु–त---- पtवाˆािन

पtवाˆािनपtवाˆािन

पtवाˆािन––––रचनाZकरचनाZकरचनाZकरचनाZक----िच@नाZकूःिच@नाZकूःिच@नाZकूःिच@नाZकूः

1111××××5555====5555

1.देवे—मेरेिमऽनीरवकािमऽहै।

2.उसनेगायनम˜ूथमeानूा™िकयाथा।

3.नीरवऔरदेवे—कलमेरेघरआएँगे।

4.शामकोमेरेघरसीतकाकायबमहोगा।

5.तुमसबभीआजाना।

6.हमसबसीतसाकाआनaूा™कर˜गे।

7.वहाँमेरेआचायभीआसकतेहŸ।

(4)

Page 4 of 9

अथवाअथवा

अथवाअथवा

1.DevendraisfriendofmyfriendNeerav.

2.Hegotfirstplaceinsinging.

3.NeeravandDevendrawillcometomyhometomorrow.

4.Therewillbeamusicalprogramatmyplaceintheevening.

5.Youallmustcometoo.

6.WeallwillenjoytheSangeetSandhya.

7.Evenmyteachermightcomethere.

खXडःखXडः

खXडःखXडः––––गगगग पिठत

पिठतपिठत

पिठत----अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ् 40404040अ6ाःअ6ाःअ6ाःअ6ाः

5555.... अधोिलिखतंअधोिलिखतंअधोिलिखतंगiांशंअधोिलिखतंगiांशंगiांशंगiांशंपिठcापिठcापिठcातदाधािरतान ्पिठcातदाधािरतान ्तदाधािरतान ्ूान ्तदाधािरतान ्ूान ्ूान ्संृतेनूान ्संृतेनसंृतेनउJरतसंृतेनउJरतउJरतउJरत––––

भवाशाएवभवि@भाजना8ुपदेशनाम ्।अपगतमलेिहमनिसिवशि@सुखेनोपदेशगुणाः।हरित अितमिलनमिपदोषजातंगुWपदेशः।गुWपदेश]नामअिखलमलूालनमम ्अजलं²ानम ्।

िवशेषेणतुरा~ाम ्।िवरलािहतेषामुपदे…ारः।राजवचनमनुगितजनोभयात ्।उपिदँयमानमिपते

न³Xवि@।अवधीरय@ःखेदयि@िहतोपदेशदाियनोगुWन ्।

((((अअअअ))))एकपदेनएकपदेनएकपदेनउJरतएकपदेनउJरतउJरत----((((केवलंउJरत केवलंकेवलंकेवलंूrयम ्ूrयम ्ूrयम ्ूrयम ्))))

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्––––अवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूः

1111××××2222====2222

(i)कीशेमनिसउपदेशगुणाःसुखेनिवशि@?

(ii)राजानःगुWन ्कथंखेदयि@?

(iii)च—ापीडसशाःकेषांभाजनािनभवि@?

((((आआआआ)))) पूणवाˆेनपूणवाˆेनपूणवाˆेनपूणवाˆेनउJरतउJरतउJरत––––((((केवलंउJरत केवलंकेवलंकेवलंूrयम ्ूrयम ्ूrयम ्ूrयम ्))))

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्––––अवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूः

1111½½½××××2222====3333½

(i)गुWपदेशःनामिकम ्?

(ii)जनःभयात ्mककरोित?

(iii)गुWपदेशःmकहरित?

6666.... अधोिलिखतंअधोिलिखतंअधोिलिखतंपiंअधोिलिखतंपiंपiंपiंपिठcापिठcापिठcापिठcातदाधािरतान ्तदाधािरतान ्तदाधािरतान ्ूान ्तदाधािरतान ्ूान ्ूान ्ूान ्संृतेनसंृतेनसंृतेनसंृतेनउJरतउJरतउJरत----उJरत यावµeिमदंकलेवरगृहंयाव¶रेजरा,

याव¶ेि—यशिyरूितहतायाव¸योनायुषः।

आZौेयिसतावदेविवषाकायःूयzोमहान ्,

(5)

Page 5 of 9

ूो¹ी™ेभवनेचकूपखननंू\ुiमःकीशः।।

((((अअअअ))))एकपदेनएकपदेनएकपदेनउJरतएकपदेनउJरतउJरत----((((केवलंउJरत केवलंकेवलंकेवलंूrयम ्ूrयम ्ूrयम ्ूrयम ्))))

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्––––अवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूः

1111×2×2×2====2222×2

(i)उ¹ी™ेभवनेmकूितूयzः‚थः?

(ii)िवषाकिBन ्ूयzःकायः?

(iii)कलेवरगृहंकीशंभवेत ्?

((((बबबब)))पूणवाˆेन)पूणवाˆेनपूणवाˆेनपूणवाˆेनउJरतउJरतउJरत----उJरत ((((केवलंकेवलंकेवलंूrयम ्केवलंूrयम ्ूrयम ्ूrयम ्))))

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्––––अवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूः

1½1½1½××××2222====33331½

(i)िवषाकदामहान ्ूयzःकरणीयः?

(ii)आZकºाणायकीशीइि—यशिyःआवँयकी?

(iii)कMयात ्पूवLिवrान ्जनःूयzंकुयात ्?

7777.... अधोिलिखतंअधोिलिखतंअधोिलिखतंना»ांशंअधोिलिखतंना»ांशंना»ांशंना»ांशंपिठcापिठcापिठcातदाधािरतान ्पिठcातदाधािरतान ्तदाधािरतान ्तदाधािरतान ्ूान ्ूान ्ूान ्संृतेनूान ्संृतेनसंृतेनउJरतसंृतेनउJरतउJरतउJरत––––

कौशºा–जात!अिTतेमाता?Bरिसवातातम ्?

लवः–निह।

कौशºा–ततःकMcम ्?

लवः–भगवतःसुगृहीतनामधेयMवा½ीकेः।

कौशºा–अियजात!कथियत‚ंकथय।

लवः–एतावदेवजानािम।

(ूिवँयस¾ा@ाः)

बटवः–कुमार!कुमार!अ{ोऽ{इितकोऽिपभूतिवशेषोजनपदेÀनुौूयते, सोऽयमधुनाऽBािभःVयंू\ीकृतः।

लवः–‘अ{ोऽ{‘इितनामपशुसमा•ायेसाÁािमकेचपÂते,तÃूत–कीशः?

(अअअ)अ)))एकपदेनएकपदेनएकपदेनउJरतएकपदेनउJरतउJरतउJरत----((((केवलंकेवलंकेवलंकेवलंूrयम ्ूrयम ्ूrयम ्ूrयम ्))))

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्––––अवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूः

1111××××2222====2222

(i)कौशºालवंmककथियतुम ्आिदशित?

(ii)‘Bरिसतातम ्’इितकापृित?

(iii)बटुिभःकःू\ीकृतः?

((((बबबब)))पूणवाˆेन)पूणवाˆेनपूणवाˆेनपूणवाˆेनउJरतउJरतउJरत----उJरत ((((केवलंकेवलंकेवलंूrयम ्केवलंूrयम ्ूrयम ्ूrयम ्))))

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्

िनद:श„…ाZकपदम ्––––अवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूः

1111½½½½××××2222====3333

(i)‘ततःकMcम ्’इितूMउJरंिकम ्?

(6)

Page 6 of 9

(ii)‘अ{ोऽ{ः’इितकुऽपÂते?

(iii)बटुिभःिकम ्अनुौूयते?

8888.... पदानांपदानांपदानांसमुिचताथÄःपदानांसमुिचताथÄःसमुिचताथÄःसमुिचताथÄःमेलनंमेलनंमेलनंकृcामेलनंकृcाकृcािलखतकृcािलखतिलखत––––((((केषािtत ्िलखत केषािtत ्केषािtत ्केषािtत ्चतुणाम ्चतुणाम ्चतुणाम ्चतुणाम ्)))) एकपदाZकम ्

एकपदाZकम ् एकपदाZकम ्

एकपदाZकम ्----Bृ\ाZकूःBृ\ाZकूःBृ\ाZकूःBृ\ाZकूः

½x4=2½x4=2½x4=2½x4=2

(i)समाः ॄÆणा

(ii)अशेषम ् पािXड\म ्

(iii)उे आमि’ताः

(iv)वैदÇgम ् अ6े

(v)िवधाऽा वषािण

(vi)समाÈताः सÉूणम ्

9999.... अधोिलिखतेषुअधोिलिखतेषुअधोिलिखतेषुवाˆेषुअधोिलिखतेषुवाˆेषुवाˆेषुवाˆेषुरेखाि6तपदािनरेखाि6तपदािनरेखाि6तपदािनआधृ\रेखाि6तपदािनआधृ\आधृ\ूिनमाणंआधृ\ूिनमाणंूिनमाणंूिनमाणंकु–तकु–तकु–तकु–त––––((((केषुिचत ्केषुिचत ्केषुिचत ्केषुिचत ्चतुषुचतुषुचतुषु))))चतुषु

एकवाˆाZकम ् एकवाˆाZकम ्एकवाˆाZकम ्

एकवाˆाZकम ्––––~ानाZकूः~ानाZकूः~ानाZकूः~ानाZकूः

1111××××4444====4444

(i)मनुkाणांmहसावृिJTुिनरविधः।

(ii)मनुkाःपिरकÉमानकलेवराःःखेनसमयम ्अितवाहयि@।

(iii)भगवान ्cांदीघजीवनंकारयतु।

(iv)िशववीरMिव{ासपाऽंतोरणगLूयाित।

(v)रा~े‚याथLरzचतु…यंदाMािम।

(vi)जनकादयःकमणाएवसंिसिÊम ्आिeताः।

10 10

1010.... अधोिलिखतभावाथ:अधोिलिखतभावाथ:अधोिलिखतभावाथ:िरyeानपूËतअधोिलिखतभावाथ:िरyeानपूËतिरyeानपूËतिरyeानपूËतमÌूषापदमÌूषापदमÌूषापदसहायतयामÌूषापदसहायतयासहायतयासहायतयाकु–तकु–तकु–त––––((((कMिचदेकMकु–त कMिचदेकMकMिचदेकM)))) कMिचदेकM चतुःपtवाˆािन

चतुःपtवाˆािनचतुःपtवाˆािन

चतुःपtवाˆािन----अवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूः

1111××××3333====3333

यiदाचरितौेDTJदेवेतरोजनः।

सयÍमाणंकु–तेलोकTदनुवतते॥

भावाथः

भावाथःभावाथः

भावाथः––––संसारेसामा8ाःजनाःिविश…ानां(i)………..जनानां‚वहारMएवअनुकरणं

कुवि@।ौेDाःजनाःयाशम ्(ii)…………कुवि@अ8ेजनाःअिपतेषाम ्आचरणम ्एव (iii)………मcातrदेवआचरि@।

((((आआआआ))))नीरीरिववेकेतुहंसालMंcमेवतनुषेचेत ्।

िव{िBÐधुना8ःकुलोतंपालियkितकः।।

भावाथः

भावाथःभावाथः

भावाथः––––िववेकपूणिनणयेहंसMएव(i)……..अिT।हंसवत ्~ानवान ्िववेकीचजनःएवयिद

(7)

Page 7 of 9

Vकत‚पालने(ii)………….किरkिततदाअ8ेयेिववेिकनःनसि@तेÒः(iii)

……...काआशाभवेत ्।अतःिववेिकनो~ािननोवाजनाःVकत‚ंिनDयापालयेयुः।

मÌूषा

मÌूषामÌूषा

मÌूषा––––

1111

1111.... अधोिलिखतअधोिलिखतअधोिलिखत----अÓयेअधोिलिखत अÓयेअÓयेिरyeानािनअÓयेिरyeानािनिरyeानािनपूरयतिरyeानािनपूरयतपूरयतपूरयत---- ((((केवलंकेवलंकेवलंपiमेकम ्केवलंपiमेकम ्पiमेकम ्))))पiमेकम ्

िऽचतुवाˆािन

िऽचतुवाˆािनिऽचतुवाˆािन

िऽचतुवाˆािन----अवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूः

1111××××3333====3333

समृÔयेवीतिहरXमयcात ्

पाऽेिनधायाÕमनघशीलः।

ौुतूकाशंयशसाूकाशः

ू\ु‘गामाितिथमाितथेयः॥

अÓयः

अÓयःअÓयः

अÓयः––––अनघशीलःयशसाूकाशःसः(i)...…….वीतिहरXमयcात ्मृÔयेपाऽेअÕL (ii)…………ौुतूकाशं(iii)…………ूितउ‘गाम।

अथवा

अथवा

अथवाअथवा

िनयतंकु–कमcंकमÖायो×कमणः।

शरीरयाऽािपचतेनूिसØेदकमणः॥

अÓयःअÓयःअÓयः

अÓयः––––cंिनयतंकम(i)...अकमणःिहकम(ii)...।

अकमणःचते(iii)...अिपनूिसÊयेत ्।

12 12

1212.... यथािनद:शम ्यथािनद:शम ्यथािनद:शम ्उJरतयथािनद:शम ्उJरतउJरतउJरत––––

((((अअअअ))))कतृपदंकतृपदंकतृपदंिबयापदंकतृपदंिबयापदंिबयापदंिबयापदंचचचचिचनुतिचनुतिचनुतिचनुत----((((कMिचदेकMकMिचदेकMकMिचदेकM))))कMिचदेकM एकपदेन

एकपदेनएकपदेन

एकपदेन––––~ानाZकूः~ानाZकूः~ानाZकूः~ानाZकूः

1111

(i)िक@ुःिनता@मनुतापंजनयित।

(ii)सभापितर{Ùदेवउिڑपिरषद ्िवसजयामास।

((((आआआआ)))िवशेषणं)िवशेषणंिवशेषणंिवशेषणंिवशेkंिवशेkंिवशेkंिवशेkंचचचचिचनुतिचनुतिचनुतिचनुत---- ((((केवलंकेवलंकेवलंकेवलंएकम ्एकम ्एकम ्एकम ्)))) एकपदेन

एकपदेनएकपदेन

एकपदेन––––~ानाZकूः~ानाZकूः~ानाZकूः~ानाZकूः

1111

(i)सःूितमासमधािधकंधनंधनादेशेनूेषयित।

(ii)पदेपदेदोधूयमानाःवृशाखाःसÛुखमाÜि@।

((((इइइइ))))वाˆेवाˆेवाˆेवाˆेूयुyंूयुyंूयुyंसवनामपदंूयुyंसवनामपदंसवनामपदंसवनामपदंकBैकBैकBैकBैूयुyम ्ूयुyम ्ूयुyम ्ूयुyम ्????((((केवलम ्केवलम ्केवलम ्एकम ्केवलम ्एकम ्एकम ्एकम ्)))) एकपदेन

एकपदेनएकपदेन

एकपदेन––––~ानाZकूः~ानाZकूः~ानाZकूः~ानाZकूः

1111 (i)कोऽिपिशववीरMिव{ासपाऽंmसहगात ्तMएवपऽमादायतोरणगLूयाित।

आचरणम ्,वैिशÝम ्,ौेDानां,कत‚पालनM,आलMम ्,ूामािणकम ्।

(8)

Page 8 of 9

(ii)नीरीरिववेकेतुहंसालMंcम ्एवतनुषेचेत ्।

((((ईईईई))))अधोिलिखतंअधोिलिखतंअधोिलिखतंअधोिलिखतंवाˆंवाˆंवाˆंवाˆंकBात ्कBात ्कBात ्कBात ्मßात ्मßात ्मßात ्गृहीतंमßात ्गृहीतंगृहीतंगृहीतंक]क]क]तMक]तMतMलेखकःतMलेखकःलेखकःलेखकः????((((केवलम ्केवलम ्केवलम ्केवलम ्एकम ्एकम ्एकम ्)एकम ्))) एकपदेन

एकपदेनएकपदेन

एकपदेन––––~ानाZकूः~ानाZकूः~ानाZकूः~ानाZकूः

1111

(i)निहकि]¸णमिपजातुितD\कमकृत ्।

(ii)भोभोः!तिàमिऽयापृिथवी?यदेवमुáोkते?

((((उउउउ)))कः)कःकःकंकंकंकंकथयितकः कथयितकथयित????((((केवलम ्कथयित केवलम ्केवलम ्एकम ्केवलम ्एकम ्एकम ्एकम ्)))) एकपदेन एकपदेनएकपदेन

एकपदेन––––~ानाZकूः~ानाZकूः~ानाZकूः~ानाZकूः

1111

(i)िूयाऽाः!mकभव@ःजानि@यत ्योगशाâेशरीरMमनस]िनयमनंूितपाiते।

(ii)तीãतरािहआयुधौेणयःिशशोरिप™ांवाचंनसह@े।

13 13

1313.... ((((अअअअ))))अधोिलिखतेषुअधोिलिखतेषुअधोिलिखतेषुकिवषुअधोिलिखतेषुकिवषुकिवषुकेषाtनकिवषुकेषाtनकेषाtनकेषाtनचतुणाLचतुणाLचतुणाLचतुणाLकवीनाम ्कवीनाम ्कवीनाम ्एकैकMकवीनाम ्एकैकMएकैकMएकैकMका‚Mका‚Mका‚Mनामका‚Mनामनामिलखतनामिलखतिलखतिलखत---- पदrयाZकम ्

पदrयाZकम ् पदrयाZकम ्

पदrयाZकम ्----Bृ\ाZकूःBृ\ाZकूःBृ\ाZकूःBृ\ाZकूः

1×4=41×4=41×4=41×4=4

माघः,भवभूितः,अिäकादJः‚ासः,दXडी,भासः,बाणभåः

((((आआआआ))))अधोिलिखतासुअधोिलिखतासुअधोिलिखतासुअधोिलिखतासुरचनासुरचनासुरचनासुरचनासुकासािtत ्कासािtत ्कासािtत ्कासािtत ्चतसृणांचतसृणांचतसृणांलेखकानांचतसृणां लेखकानांलेखकानांलेखकानांनामािननामािननामािननामािनिलखतिलखतिलखत––––िलखत पदrयाZकम ्

पदrयाZकम ् पदrयाZकम ्

पदrयाZकम ्----Bृ\ाZकूःBृ\ाZकूःBृ\ाZकूःBृ\ाZकूः

1111××××4444====4444

नीितशतकम ्,पtत’म ्,अिभ~ानशाकु@लम ्,गालहरी,मेघतम ्,गीतगोिवaम ्

खXडःखXडः

खXडःखXडः––––घघघघ छaोऽल6ारपिरचयः

छaोऽल6ारपिरचयःछaोऽल6ारपिरचयः

छaोऽल6ारपिरचयः151515अ6ाः15अ6ाःअ6ाःअ6ाः

14 14

1414.... ((((अअअअ))))ूान ्ूान ्ूान ्उJरतूान ्उJरतउJरत––––उJरत ((((केवलं केवलंकेवलंकेवलंrयम ्rयम ्rयम ्rयम ्))))एकपएकपएकपएकपदेनदेनदेनदेन----Bृ\ाZकूःBृ\ाZकूःBृ\ाZकूःBृ\ाZकूः 1111××××2222====2222

(i)तगणMWपंिलखत।

(ii)पावकाइ\ऽकोगणः?

(iii)भगणMmकVWपम ्?

((((आआआआ)))अधोिलिखतपिरभाषाः)अधोिलिखतपिरभाषाःअधोिलिखतपिरभाषाःपूरयतअधोिलिखतपिरभाषाःपूरयतपूरयत––––पूरयत ((((केवलंकेवलंकेवलंrेrेrेrे)केवलं ))) एकवाˆाZकम ्

एकवाˆाZकम ् एकवाˆाZकम ्

एकवाˆाZकम ्----Bृ\ाZकूःBृ\ाZकूःBृ\ाZकूःBृ\ाZकूः

1111××××2222====2222

(i)उपे—वळा...।

(ii)...तभजाजगौगः।

(iii)जतौतु...जरौ।

(9)

Page 9 of 9

((((इइइइ))))एकMएकMएकMएकMछaसःछaसःछaसःछaसःउदाहरणंउदाहरणंउदाहरणंउदाहरणंिलखतिलखतिलखत––––िलखत एकवाˆाZकम ् एकवाˆाZकम ् एकवाˆाZकम ्

एकवाˆाZकम ्----Bृ\ाZकूःBृ\ाZकूःBृ\ाZकूःBृ\ाZकूः

1111××××1111====1111

इ—वळा,मािलनी,अनु…ुप ्

((((ईईईई))))अधोिलिखतअधोिलिखतअधोिलिखतअधोिलिखत––––पि6तषुपि6तषुपि6तषुपि6तषुmकmकmकmकmकmकmकmकछaःछaःछaः????छaः ((((केवलंकेवलंकेवलंकेवलंऽयम ्ऽयम ्ऽयम ्ऽयम ्))))

एकपएकपएकपदेनएकपदेनदेनदेन----Bृ\ाZकूःBृ\ाZकूःBृ\ाZकूःBृ\ाZकूः

1111××××3333====3333

(i)सिÔऽलणिमदंूवदि@स@ः।

(ii)Vभावएवैषपरोपकािरणाम ्।

(iii)कमणैविहसंिसिÊमािeताःजनकादयः।

(iv)शरीरमाऽेणनरे—ितDन ्।

15 15

1515.... ((((अअअअ))))कMिचदेकMकMिचदेकMकMिचदेकMशƒाल6ारMकMिचदेकMशƒाल6ारMशƒाल6ारMसोदाहरणंशƒाल6ारMसोदाहरणंसोदाहरणंलणंसोदाहरणंलणंलणंलणंिलखतिलखतिलखतिलखत––––

िऽचतुवाˆाZकम ्

िऽचतुवाˆाZकम ्

िऽचतुवाˆाZकम ्

िऽचतुवाˆाZकम ्----अवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूः

2222××××1111====2222

çेषः,अनुूासः

((((आआआआ)))केवलमेकM)केवलमेकMकेवलमेकMकेवलमेकMअथाल6ारMअथाल6ारMअथाल6ारMअथाल6ारMलणमुदाहरणंलणमुदाहरणंलणमुदाहरणंलणमुदाहरणंचचचचिलखतिलखतिलखत––––िलखत

िऽचतुवाˆाZकम ्

िऽचतुवाˆाZकम ्

िऽचतुवाˆाZकम ्

िऽचतुवाˆाZकम ्----अवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूः

3333××××1111====3333

उपमा,Wपकम ्

((((इइइइ))))अधोिलिखतपिèषुअधोिलिखतपिèषुअधोिलिखतपिèषुअधोिलिखतपिèषुकेकेकेकेअल6ाराःअल6ाराःअल6ाराःअल6ाराः???? ((((केवलंकेवलंकेवलंकेवलंrयम ्rयम ्rयम ्rयम ्))))

िऽचतुवाˆाZकम ्

िऽचतुवाˆाZकम ्

िऽचतुवाˆाZकम ्

िऽचतुवाˆाZकम ्----अवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूःअवबोधनाZकूः

1111××××2222====2222

(i)पँयािमतेमुखपुXडरीकम ्।

(ii)यतéया~ानमशेषमा™ंलोकेनचैत8िमवोêरँमेः।

(iii)तBाद ्योगाययुÖVयोगःकमसुकौशलम ्

---

Figure

Updating...

References

Related subjects :